Question

Латын графикасына негізделген қазақ жазуы деген тақырыптағы А.Байтұрсынұлының Біздің заманымыз-жазу заманы жазумен сөйлесу ауызбен сөйлесуден артық дәрежеге жеткен заман деген сөзін қазіргі интернет дамыған ғаламдық дәуірмен байланыстырып әңгімелеңдер. ​

Answer 1

Ұлағатты ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлы туған тіл туралы өзекті мақалаларында: «Тіл - адамның адамдық белгісінің зоры, жұмсайтын қаруының бірі. ...Біздің заманымыз - жазу заманы, жазу мен сөйлесу ауызбен сөйлесуден артық дәрежеге жеткен заман» деп жазған екен. Шындығында, ол қазақ әліпбиін түзеп, түрлеудің, ана тілінде оқулықтарды жазудың мәні зор екенін ғасыр басында қоғами ахуалмен байланыстыра отырып, ауыр жүкті қолға алып, замандастарымен бірге ұлт тілінің келешегі үшін күрескен кемеңгер. Кемеңгерлігі сол, әркімнің тіліне еріп, адасып жүрген жұртына «Қазақ әліпбиін» тайға таңба басқандай жасап берді. Ахмет түрлеген әліпбиді күллі түркі жұрты, сонымен бірге орыс ғалымдарының «...енді түзетуді қажет етпейтін, тарихи тұрғыдан алғанда кемелденген, жетілген ұлттық графика» деп бағалағаны тарихи шындық. Міне, сол әліпбиге биыл - 100 жыл толып отыр! «Қолда бар алтынның қадірі жоқ» демекші, баба мұрасымен алға жылжудың орнына, әліпбиді әлі күнге өзекті мәселесі етіп, текке даурығудамыз... Бұл «даулы мәселені» ғалым атындағы Тіл білімі институтының зерттеушілері бір шешімін табатынына кәміл сене отырып, енді Ахаң әліпбиінің тарихына шолу жасасақ.

Answer 2

Бұл сұрау сіздің хаттарыңызда Латын графикасында негізделген қазақ жазуының Абай Байтұрсынұлының "Біздің заманымыз-жазу заманы" атты есептікте орындалған талқылауы туралы болуынан келіп отыр. Менің ағылшынша жазып беруім келеді:

Абай Байтұрсынұлының "Біздің заманымыз-жазу заманы" атты есептеуі Латын графикасында негізделген қазақ жазуының даму мен даму үлгісін салыстырады. Есептікте Абай өз ұстаныс жүргізу түрлерімен даму үлгісін жетілдіруге айналдырады. Міндетті тақырыптардың бірі - қазақ тіліндегі жазу, оның әдеттегі мен тарихи дамуы, мәдени мәселелерге тиіс ету сияқты көптеген пікірлерімен қатар, Латын графикасында қазақ жазуын жүргізу туралы оқиғалар жиынтығы.

Абайдың бұл есептікте бердігі бірінші ортақ байланыс - "Біздің заманымыз-жазу заманы" атты есептеуінің Латын графикасында жазылған болуы, бұл аспанды кейінгі нұсқасымен туғызылды. Жазу мен сөйлеу ауыздарының артық дәрежеге қол жеткізген талаптарына қатысты есептеу осы ерекшеліктерге деген назар аудара алады.

Бұл талқылау Абай Байтұрсынұлының "Біздің заманымыз-жазу заманы" атты есептеуінің Латын графикасына негізделген қазақ жазуының даму мен даму үлгісіне әңгімелесін атрап қояды.