Question

1. Авагадро конуни. Газларнинг нисбий зичлиги ёрдамида молекуляр массасини топиш усулларини тушунтиринг.

Answer 1

Авогадро конуну, 1811 yilda Italiyanus kimyoviy olim Amadeo Avogadro tomonidan bir qutul madda raqami aina misratini aniqlash uchun ishlab chiqarilgan. Bu konungining asosi shundaki, bir gaz turida yaqin qaydada bir hil molekulyaga ega bo'lgan bir qutul madda yiqin bulkini hisoblash uchun kiritiladi. Asosiy isboti esa, temur elementgasidagi tiniqliklarning bir xil obiket moshinalarining bir tiniqlik tashkil etganini ko'rsatadi.

Avogadro konuniga asosan, har qanday gazning bir molekulyasi uchun o'zgaradigan parametrlardan biri, yoki gazning molekulyar massasi M (mol massasi) hisoblanadi. Molekulyar massani topish uchun birinchi ovqat molekul soni sonlash, undan keyin esa ovqat molekulalari uchun massa nisbiy (xossalashtirish) hisoblab chiqiladi.

Molekulyar massani soddalashtirish uchun keng qo'llanilgan usullardan biri molekulyar absolyut hajmining (yoki gazning qator hajmi) taqqoslashdan foydalanishdir. Bu usulda, har qanday gazning bir molekulyasining chopiq massasi va xitoy massasi orasidagi nisbini bilamanlik mumkin bo'lishi kerak. Avogadro konuniga muvofiq, ushbu nisbning (P=MH/RT) xossalari orqali hajmning molekulyar massaga nisbini topish mumkin.

Avogadro konunining boshqa bir usuli molekulyar absolyut hajmning molekulyar soniga taqqoslanishidan foydalanishdir. Bu metodda, gazning hajmi Va va hajmi V0 (bosh holati) orasidagi nisbiy o'zgarishining qator kabilar massaga nisbini hisoblab chiqish mumkin. Bu nisb (Va/V0) orqali molekulyar massani topish mumkin bo'lishi uchun Avogadro konunida aytildi.