Question

Тіл дыбыстарының жасалуын қай сала қарастырады?

Answer 1

Ответ:

Фонетика - (грек. φωνητῐκός – дыбыстық, дауыстық) – тіл білімінің тілдің дыбыстық жағын зерттейтін саласы. Тіл білімінің басқа салаларымен салыстырғанда фонетика өз нысанының тілдік қана емес, материалдық жағын да – дыбыстарды жасайтын адамның дыбыстау (артикуляция) жүйесін, яғни айтылым базасын, дыбыстың айтылымын (акустикасын), естілімін (перцепциясын) қарастырады.

Осыған байланысты қазіргі Фонетиканың нысаны ретіндегі тіл дыбыстары тілдік (функционалдық), жасалымдық, айтылымдық, естілімдік жағынан қарастырылады.

Дыбысты зерттейтін бейтілдік ғылыми пәндермен салыстырғанда фонетика дыбыстық құбылыстарды тілдік қарым-қатынас үшін қажетті сөздер мен сөйлемдердің материалдық тұрпатын жасаушы тілдік жүйенің элементі ретінде қарастырады. Тілдің дыбыстық жағы мұндай қызметтен ажырап қалса, түсініксіз болады. Тіпті сөз ағымындағы жекелеген дыбыстардың өзі тілдің мазмұндық бірліктерімен байланыста, яғни фонеманың өкілі (варианты, аллофоны) ретінде ажыратылады. Мысалы, майсөк сөзі мәйсөк түрінде берілгенмен, алғашқы буындағы фонема а болады,

себебі қазақ тілінде май деген түбір бар да, мәй деген түбір жоқ.

Answer 2

Тіл дыбыстарының жасалуының салалары жасаушы жазушының мәліметтерінен жасалады. Салалар өзгерулерімен жасалуы мүмкін, бірақ толық жасалатын саланы таңдау керек, сондықтан бұл сала қай жазушының қабілеті мен жаңалықтарына байланысты.

Жасаушы жазушының қабілеті мен қатысушы жарияларына байланысты жасалатын тіл дыбыстары өзгерулерімен жасалуы мүмкін. Қай сала қарастырылуы керек, оған байланысты болашақта болмауы мүмкін.