Question

X Араб графикасына негізделген төл әліпби Мәтіндердің құрылымдық-тілдік ерекшеліктері арқылы жанрды анықта. Қазақ тілі түркі тілдерінің заңды мұрагері ретінде солармен бірге бес жазу үлгісін бастан кешірді. Олар – көне түркі, көне ұйғыр, араб, латын, орыс жазулары. Жалпы қазақ қоғамында араб жазу жүйесі үш сатыда: қадим, жәдид, төте жазу қолданыс тапқаны тарихтан мәлім. Ұлы Мақалада қазақ тілі жазуының лингвистикалық аспектісі қарастырылады. Автор қазақ әліпбиінің тарихына шолу жасайды. Қазақ тілі жазу тарихының даму кезеңдерін атап көрсетеді. Мақалада емледегі өзгерістердің тарихи және лингвистикалық себептері

Answer 1

Ответ:

Қазақ графикасы — қоғамдағы түрлі тарихи-әлеуметтік өзгерістерге сәйкес бірнеше жазу нұсқаларына (араб, латын, кирил жазулары) бағындырылған, фонематикалық принципке сүйенетін қазақтың дыбыстық жазуы.



Қазақ латын әліпбиі (1924)

Графика (гр. грапһіке — жазылған, өрнектелген) — графемалар, тыныс, екпін белгілері т.б. жазу құралдар жиынтығы, фонемалық жазудағы графема мен фонема арасындағы қатынастар жүйесі және оларды зерттейтін тіл білімінің бір саласы.

Қазіргі қазақ графикасы әріптерінің жазылуы тәсіліне және өрнегіне қарай жазу графикасы мен баспа графикасы болып бөлінеді. Қазақ жазу графикасындағы әріптердің нобайы көне орыс жазуындағы дыбыстар нобайының негізінде пайда болған.

Answer 2

Сіздің мәтінгіңізде қазақ тілінің жазу тарихы мен араб графикасының оқиғалары туралы айтылған. Мен жалпы түсінік бере алмаймын, содан сұрау салушының мәтіндегі негізгі сұрауын түсініп, оның жауабын беру үшін дайынша мәлімет беремін.

Қазақ тілінің жазу тарихы кез-келген аймақта айралады. Араб графикасын қолдану кезеңінде ол өзгеріп, даму есептелді. Араб графикасына негізделген көне қазақ әліпбиі қай дамуда жұмыс істегендігі туралы бірнеше нұсқаулықтар бар. Ескерткіш, Қараханлилар кешенінен бастап, араб графикасында жазылған қазақ әліпбиінің кезеңдері тарихи жазбалар арқылы көрсетілген. Бұл кезеңдердегі өзгерістер жалпы араб әлемінің дамуы жөніндегі саяхаттар мен саяхаткерлердің көмекшілігімен жатады. Бірақ сонымен қатар, кезеңдердің өзара айырылғаны мен дамуы кезіндегі сияқты сабақтар туралы берілген жазбалар болмаса, жазу әдісінің дамуы ешқашан болмайтын жоғары тиісті есептеледі.

Қазақ әліпбиінің даму кезеңдері арасында араб графикасын қолдану кезеңінің артықшылықтары мен өзгерулері болды. Жазу әдістері қолданыс кезеңінің дайынша тарауы мен ойынша өткізілетіні, сөздік қоры артып, жұптықты жазу жүйесінің орналасуымен белгіленген. Ал қазіргі таңда араб графикасы қолданыс кезеңі бірінші тараудан кейінгі тарауда өзгеріп, қазақ әліпбиінің түсіндіруі мен анықтауын орнатуға мүмкіндік берді.

Мәтіндегі басқа толықтырулар немесе есептелген тақырыптар бар болса, оларды даму кезеңдері мен қазақ тілінің жазу тарихының басқа жағдайларының мәліметтерімен ұсыну үшін кешірім сұрау салушының мәліметтерін сұрауын толтыруды ұсынамын.