Question

4-тапсырма. Мәтінді оқып, тірек сөздерді анықтандар. Не туралы айтылған? Ертедегі түркілер VI ғасырда өзіндік жазу емлесі бар руна жазуын дүниеге алып келді. Көне түркі жазуымен жазылған ескерткіштің бірі - Күлтегін жазба ескерткіші. Ескерткіштің биіктігі - 3,5 метр, ені - 1,4 метр, қалындығы - 0,41 метр. Тас бағана бес бұрышты қалқан тәрізді, қырларында айдаһардың суреті мен қаған бейнеленген. Ескі құлпытастағы құпия жазуларды түркітанушылар көпке дейін оқи алмай келді. 1893 жылы 25 қарашада Дания ғалымы В. Томсен Орхон жазуын оқудың кілтін тапты. Ол жазудың көне түркі тілінде жазылғандығын жариялады. Ғалымның алдымен оқыған сөздері Күлтегін жазба ескерткіші Тәңірі» және «түрік» сөздері болды. Кейін, академик В. Радлов мәтінді аударды. Осы зерттеулерден кейін құлпытастарға қашалып жазылған жазулар Күлтегін батырдың ерлік істері жайлы қаһармандық дастан екені белгілі болды.​

Answer 1

Ответ:

Тірек сөздер:көне түркі,күлтегін,қалқан,айдаһар суреті,қаған,түркітанушылар,,құлыптас,қашалып жазылған,қаһармандық дастан.

Мәтінде күлтегіннің қандай болғаны және оның құлыптастарға не жазғаны жайлы айтылған.Және түркі жазулары жайлы айтылған.

Answer 2

The Orkhon script and its significance in Turkic writing

The Orkhon script is an ancient writing system used by the Turkic people during the 6th century. It is one of the earliest known scripts used by the Turkic-speaking tribes. The script was named after the Orkhon Valley in Mongolia, where many inscriptions were discovered.

The Orkhon script was primarily used to write Old Turkic, an early form of the Turkic language. It is believed to have been derived from the Aramaic script and influenced by the Sogdian script. The script consists of a combination of runic and alphabetic characters.

One of the most famous inscriptions in the Orkhon script is the "Kul Tigin Inscription." This inscription was discovered in 1889 and is named after Kul Tigin, a Turkic ruler. The inscription is carved on a large stone monument and provides valuable historical and cultural information about the Turkic people.

The Kul Tigin Inscription measures approximately 3.5 meters in height, 1.4 meters in width, and 0.41 meters in thickness. It features five sides with inscriptions and includes depictions of animals and scenes from daily life.

The decipherment of the Orkhon script and the Kul Tigin Inscription was a significant achievement in understanding the early Turkic language and culture. In 1893, Danish scholar V. Thomsen made a breakthrough in deciphering the Orkhon script and revealed that it was written in Old Turkic.

The deciphered text of the Kul Tigin Inscription includes references to the Turkic deities "Tengri" and "Türk." The inscription also contains historical accounts and heroic deeds attributed to Kul Tigin, providing insights into the military exploits and leadership qualities of the Turkic warriors.

The study of these inscriptions and other Turkic writings has contributed to our understanding of the early Turkic people, their language, history, and cultural practices.

Please let me know if you have any further questions!