Question

«Роман деген не? Құрылымдық ерекшеліктері не? XX ғасыр басында қандай романдар жарық көрді? Басты тақырыптары қандай еді» деген сұрақтарға жауап беруге тырысыңыздар. ​

Answer 1

1. Роман - әдетте күрделі әрі тармақталған сюжеті қара сөз түрінде баяндалатын ірі туынды.
2. Романда лирика мен драма жанрларының сипаттары да кірігіп отырады, әңгіме мен повеске қарағанда онда түрлі оқиғалар жүйесі, сюжеттік желі, қаһармандар қатары кеңірек қамтылады. Эпоста көсемдер, әскербасылар, ел басқарушылар туралы немесе басқа да тарихи және аңызға айналған қаһармандар туралы баяндалатын. Ал романда қарапайым адамдардың тағдыры, іс-әрекеті айтылады. Эпоста кейбір тарихи оқиғалар өзек болса, романда автор кейде ойдан шығарылған оқиғаларға арнап қалам тартқан. Сондай-ақ эпос кең халықтық өмірді қамтыса, роман өз кезеңінің, өз уақытының нақты тарихи оқиғаларын сөз еткен.  Роман жанрының бірнеше түрлері бар. Мәселен тарихи роман, деректі роман, мемуарлық роман, публицистикалық роман, детективті роман т.б.
3. 20 ғасыр басында алғаш қазақ романын М.Дулатұлы жазды, «Бақытсыз Жамал» 1910 жылы шықты. Одан Ж.Аймауытовтың «Ақбілек», «Қартқожа» тәрізді үлкен-үлкен, профессионалды романдары жазыла бастады. Өлеңмен жазылған, алайда қазақ әдебиетінде роман атанып кеткен С. Мұқановтың «Сұлушаш» романы, М. Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясы.  «Бақытсыз Жамал», «Қамар Сұлу» (С. Торайғыров), «Ақбілек» (Ж. Аймауытов), «Қалың мал» (С. Көбеев), «Мұңлы Мариям» (Ш.Құдайбердиев), «Адасқандар» (С.Мұқанов) т.б.
4. Әлеуметтік теңсіздік, қоғамдағы әйел орны, ауыл көрінісі.

Answer 2

Роман деген термин XX ғасыр басында жасалған адам жасаған қазақ әдебиетінің қандай бір әдісі мен тақырыбы болып табылады деген сұрақты айтатында, бұл тема жайлы кейбір айтқанымдарды көрсетуге болады.

XX ғасыр басында Қазақ әдебиетінде роман түрлері мен басында басты тақырыптар:

1. Социальды романдар: Бұл романдарда Қазақстан қоғамының жасаулы саласындағы өзгерістер мен әлеуметтік мәселелерді жаттай алу талап етіледі. Мысалы, Мұқағали Машиевтің "Абай" романы.

2. Жасалынған Қазақстан әдебиетінің кей романдары: Бұл түрдегі романдарда қазақ қоғамының жасаулы тарихы, мәдениеті және келесі поколениялар үшін айналымдар көрсетіледі. "Асыл тілек" және "Қызыл жұлдыз" мысалдары.

3. Халықтың өмірін жайлайтын романдар: Бұл түрдегі романда қазақ халқының өмірі, әдеби өнері, дала жайлы жаттығулар, әдеби сабақтар туралы таңдау жасалады. Жұртқаған Тұңғышбай "Қара сөз" романы.

Бұл түрлерге жататын романдар мен авторлар XX ғасыр басында Қазақ әдебиетінде жарық көрінгендерінің кейбірі. Сонымен қатар, осы дегенде, мұнда жасалған романдардың кей ерекшеліктері мен тақырыбымен байланысты жайлы мәлімет беру мүмкін.