Question

3-тапсырма. Ойды оятуға арналған жаттықтыру сұрақтарына жауап беріп, тапсырмаларды орында. • Көне түркі жазбалары туралы кандай мәлімет косар едің? ● Тыңдалған мәтіннің мазмұны бойынша ез ойынды дайектеп айт. • Көне жәдігер деген не? Өз аныктаманды усынып кер. • Тындалған мәтіннен бас әріппен жазылатын күрделі-курама атау- ларды тауып жаз.​

Answer 1

Ответ:

Сібір және Моңғолия далаларына таралған жұмбақ жазулардың бар екендігі туралы ғылыми орта ертеден-ақ білетін еді. Оларды «Руна жазулары», яғни скандинавия тілдерінен алғанда «құпия, сыры ашылмаған» таңбалар деп атайтын. Ол кезде әлем ғалымдары сондықтан, бұл жазуларды көне Угор тайпаларының (Орал халықтарының ата-бабалары) мұрасы деп есептеді. Жазуларды зерттеуге арнайы ұйымдастырылған Ресей Ғылым Академиясының экспедициясы Минусинск ойпатында іздестіру жұмыстарын жүргізіп, Д.Г. Мессершмидт және Ф.И. фон Стралленберг 1721-1722 жылдар аралығында көптеген материалдар жинақтады. Жиналған деректер ғылыми тұрғыдан екшеліп, 1729 ж. З. Байердің "Санкт-Петербургтегі Императорлық ғылым Академиясының жазбаларында" жарық көріп, Еуропадағы барлық Шығыстанушылардың қатты қызығу нысанына айналды. 1730 жылы Ф.И. фон Страленбергтің өзі де зерттеулерінің қорытындысын және жазулардың көшірмелерін жариялады. Оқылудың әртүрлі жолдары ұсынылғанмен, қандай да бір ақырғы қорытынды шығаруға деректер әлі аздау болатын, себебі Минусинск аймағынан табылған бұл жазулар үзік-үзік және соған сәйкес жарияланған мәліметтердегі көшірмелердің көрінісі тым қысқа-қысқа және жазулардың өзі жартылай өшіп қалған болатын.

Answer 2

1. Көне түркі жазбалары туралы мәлімет косар едің?

   • Көне түркі жазбалары, Орта Түркістанның тарихы және культуралық біріккені және түрк тілдерінің эволюциясы туралы анықтамалар беретін жазбаларды көрсетеді. Олар орта түрк тілінің көне түрінің пайда болуы мен оның дамуы туралы мәліметтерді ішкі түрде көрсетеді. Көне түркі жазбаларының кейбірінде оқиғалар, ұқсас санат және кітаптар, хаттамаларды көрсететін жазбалар бар. Олар археологиялық жобалар жасау, тарихи басылымдарды қайта жасау мен көптеген ғылыми жұмыстар үшін аса маңызды деректер болып табылады.

2. Көне жәдігер деген не? Өз анықтаманды усынып кер.

   • Көне жәдігер, қазіргі уақыттада қолдау көрсететін немесе ескі құрылғылар, киім жасау, мүсіндеу және басқа да традициялды өнімдерге арналған мақсаттар үшін қолдайды. Ол өзінен тарихи және культуралық біріккенінің бір деңгейіні көрсетеді және тыңдау, сақтау және жариялау технологияларын жетілдіретін дайындықтар мен сауда өнімдерін дайындайды.

3. Тындалған мәтіннен бас әріппен жазылатын күрделі-курама атау-ларды тауып жаз.

   • Тауып жазу әдісесінде күрделі-курама атауларды жазу үшін әріптерді пайдалану керек. Тауып жазуды үйреніп, көптеген тауып жазу стильдерін қолдану мүмкін. Бір әдісе: "Кітап" - "К" әріптерін тауып, сонда "і" әріптерін жазу. Есептеу үшін кірістірілген атаулардың алғашқы әріптерін тауып, сонда қосылған атаулардың бас әріптерін жазу керек.