Question

Сақ обаларынан табылған олжалардан қандай ерекшеліктер байқадыңыз? Сақтардың қолданбалы өнерінде қандай стиль кең тараған анықтаныз.

Answer 1

Ответ:

Объяснение:

Сақ мәдениеті — ерте темір дәуірінде Қазақстан мен оған жапсарлас өлкелерді мекендеген тайпалар қалдырған археологиялық ескерткіштер жиынтығы. Бұл тайпалардың тарихы бізге сақ атауы негізінде көне парсы және грек жазба деректерінен жеткен. Археологиялық зерттеулер Қазақстандағы Сақ мәдениеті жөнінде (б.з.б. 7 — 3 ғ-лар) неғұрлым толығырақ деректер береді. 1930 жылдардың соңында басталған зерттеу жұмыстары іс жүзінде 1946 жылдан кейін ғана кеңінен өрістеді. Жетісу, Төменгі Сырдария, Орталық, Солтүстік, Шығыс Қазақстанда Сақ мәдениеті ескерткіштері ашылды, көптеген қорымдар, ғұрыптық орындар, т.б. жәдігерлер қазылып, зерттелді. Жетісудағы Есік (Алтын адам) Бесшатыр обалары мен көптеген көмбелер, Сырдың төменгі ағысындағы Үйғарақ қорымы, Орталық және Солтүстік Қазақстандағы Тасмола мәдениетінің обалары, Шығыс Қазақстандағы Берел, Шілікті қорымдары, т.б. көптеген нысандар көне сақтардың тамаша ескерткіштері ретінде танымал. Кең байтақ аумақтарға тарағандықтан, әр өлкенің мәдениетін зерттеудің өзіндік жүйелері қалыптасқан.

Олардың жерлеу ғұрпы, мүліктік мәдениеттегі жергілікті ерекшеліктері мен өзара жақындығы да анықтала бастады. Беріге дейін сақтар тек қана бақташы, көшпелі тайпалар болған деген ескі көзқарастың әсерімен көп уақыт бойы бұлардың отырықшы орындары, яғни қоныстық мекендері зерттеулер аясынан тыс қалған. Ондаған жылдар бойы зерттелген жерлеу ескерткіштерімен (обалар) қатар, қазір жер-жерлерде сақ дәуірінің көптеген қоныстары да ашылды.

Талғар өңірінде ашылған 50-ге жуық қоныстың деректері мұнда сақ тайпалары егіншілікті де кеңінен өрістеткенін көрсетті. Қарқаралы өңіріндегі Қарақуыс, Едірей тауларымаңынан табылған 20-дан астам сақ қоныстары осы пікірді дәлелдей түседі. Мұндағы беткейлерде тау ықтасындарында орналасқан қоныстар кейінгі қазақ қыстауларына топографиялық тұрғыдан өте жақын орналасқан

Answer 2

Сақ обаларынан табылған олжалар өзге далалар мен күнделікті өмірді анықтайтын үлкен тарихи көшпелерді қамтығандары үшін жасалған. Олардың қолданбалы өнері жұмыс істеген металлар, күміс және алтын өнімдері, егінсоқ қола жасау үшін қолданылатын ақшалар, егіншілік арқылы жасалған жасырын орталықтар, тіпті көтерілген қонысқа құрылған салмақтар, желекке алу үшін қолданылатын көлдеулер жатады. Сақтар айналыс арқылы жасалған олжаларда мал тербесінде өнім жасау үшін қолданылатын тұжырымдамаларды қолдануы керек болды.

Сақтардың өзге өнерінде стильді ерекше болып табылады. Мысқылы сақтары оқшау жасау үшін қолданған сембіздерді жасау үшін аса ізгі болар еді. Олар өзінің еркіні, тарихи, діндері мен кездесетін мәдени мәнімен байланыстыра отырып, терезеде суық су ішу үшін жасаған оқшауларда өздерінің мәдени стильін кең тараған жатты. Сақтың оқшау жасау өнері металлды жасау ісіндегі деңгейі мен санаты үшін мәдени білімін жеткізгеніне қарай, олар өзінің сарай түсігені мен бөтен ағаш жасаған арнайы жинауларымен байланыстырған стильді табуға мүмкіндік береді.