Question

Помогите сделать билет 6 ; 1)Сөз құрамы. Сөз жасам 2)Күнтізбе тақырыбына мәтін кұраңыз. 3)Берілген сөздерді екі бағанға бөліп жазындар : негізгі ,туынды етістік . ( Ақта, бар , сана, кызык , тіле,бағу,көшу, талаза,тұзда, жүр, өт, бөл, ақылдас, кыста.)

Answer 1

Сөз құрамы орыс. состав слова – сөздің сыртқы түр-тұрпаты. Тілдегі сөздер бір бүтін тұлға ретінде қаралғанмен, олар мағыналы бір не бірнеше бөлшектен құралуы мүмкін. Сөз құрамының ең негізгі бөлшегі – түбір. Сөз тудыратын, сөз жалғастыратын (байланыстыратын) қосымшалар түбірге қосылады. Мысалы, ек-ін, егін-ші, егін-шілік сөздері ек түбіріне жұрнақтар (-ін, -ші, -лік) жалғану арқылы жасалған. Ал бойжеткен сөзі екі түбірдің бірігуінен, бала-шаға сөзі түбірлердің қосарланып айтылуынан туған. Сөздер сыртқы тұлғасына (құрамына) қарай түбір сөз, туынды сөз, қос сөз, біріккен сөз, қысқарған сөз болып бөлінеді. Сөз құрам ұғымына түбір сөзге жалғанатын жалғаулар жатады, бірақ бұлар сөз емес, сөздің морфологиялық құрамының бөлшектері. Қазақ тілі сөздердің морфологиялық құрамына қарай жалғамалы тілдер тобына қосылады.[1]

Сөзжасам орыс. словообразование – тіл білімінің жаңа мағыналы туынды сөздердің қалыптасуы мен мағыналық дамуын, жасалу тәсілдерін зерттейтін саласы. Зат не құбылыс туралы ұғым тілде таңбаланып, сөзжасамдық процесс негізінде атау ретінде танылады. Сөзжасамның зерттеу нысанына атаудың жасалуы, қалыптасуы, ұғымда қалыптасқан бейненің тілдік таңбасы, туынды сөздің жасалу сипаты, әдіс-тәсілдері, жаңа мағынаның ішкі құрылымы, т.б. жатады. Қазақ тілінің сөзжасам жүйесі атаудың қалыптасуымен қатар, мағынаның дамуын, ұғым-мағына - атаудың кешенді бірлігін қарастырады.

Күнтізбе (ағылш. calendar) – уақыт мезгілін есептеудің аспан денелерінің ауық-ауық қайталану ерекшелігіне негізделген жүйесі, анықтамалық басылым.Күн күнтізбесі Мысырда шыққан. Мысырлықтар жыл ұзақтығын 365 тәулікке теңестіріп, оны әрқайсысы 30 күндік 12 айға бөлген, артық қалатын 5 күнді ешбір айға қоспай, құдайға құлшылық ететін күндер деп есептеген. Ол Еуропалық күнтізбелерге арқау болды. 

негізгі:ақта, бар, сана, қызық, тіле,, жүр, өт, бөл
туынды:бағу, көшу, тазала, тұзда,ақылдас, қыста

Answer 2

Ұзақ билетті қысқарту үшін бірінші және екінші сұрақтарды бөліп, сөз құрамы және күнтізбе тақырыбына мәтін кұрау туралы айтамын.

1) Сөз құрамы: Сөз құрамы - бұл тілдің кез келген елшіліктерінің бірі, оның маңызды бөліктерінің бірідей элементі. Сөздер көптілді, бірнеше элементтерден тұрады: корень, сұлба, түйін, және т.б. Сөз құрамы адамдарға байланысты тілдің көмегімен бұрынғы жаңа мазмұндарды айтпасыздар.

2) Күнтізбе тақырыбына мәтін кұрау: Күнтізбе тақырыбы - бұл тақырыптың кешенін, оның мазмұнын сипаттау, түсіндіру үшін мәтінді дайындау. Мысалы, "күнтізбе тақырыбы" аясында "кешен" сөзінің бірінші бөлігінен келген сөздерді жинау керек. Осы ағымдағы жағдайда, сіздің көрсеткен сөздерді күнтізбе тақырыбына мәтінді кұрау үшін пайдалануыңыз мүмкін.

3) Берілген сөздерді екі бағанға бөліп жазу: Сіз қатысушыларға "негізгі" және "туынды етістік" бағандарына бөліп, берілген сөздерді екі топқа жинау үшін сұрақтың бірінші есептік кезеңінде, оларды бұрыннан белгілеуіңіз керек. "Негізгі" топта болуы керек сөздердің кішіліктеріне, және "туынды етістік" топта - олардың бұрыннан айтылған тақырыптарына қатысуына байланысты.

Сіздің берген сөздеріңіздің орындалуы бойынша қалыптастыру және жіктелу және кез келген сұрақтарыңыз болса, көмек көрсетуге дайынмын!