Question

Оқылым. 1-тапсырма Мәтінді оқып, жанрлық ерекшеліктеріне талдау жасаңыз. Бабаларымыз ежелден «Өнер алды – қызыл тіл» деп сөз өнерін аса жоғары бағалаған. Ақындар сөз сайысы кезінде жеңіске жетудің жолын іздеп, нақты дәлелдер келтіріп, сөзбен жеңген. Айтыста ақындардың импровизациясы, логикасы мен дәлелінің күштілігі анық байқалуы тиіс. Сөз өнерінің, образды, көркем ойлардың тілдік көрінісін айтыс өлеңдерінен көреміз. Ақындар тіліндегі көркем құралдарының бірі – мақал-мәтелдер. Мақал-мәтелдердің көпшілігі игі қасиеттерге үндеу, уағыздау сипатында болады. Мақал-мәтелдердің ерекшелігі – мазмұны терең, аз сөзбен көп мағына береді және көпшілігі есте тез сақталады. Айтыс өлеңдеріндегі мақал-мәтелдер тілдің эстетикалық қызметін күшейтіп, өлең сөзді әсерлі етеді. Ал қанатты сөздер мен мақал-мәтелдер әдеби тілімізді байытуға қосқан айтыс ақындарының үлесі екендігін көрсетеді. 1). Мәтіннің жанрын анықтаңыз 2).Мәтіннің жанрына тән 2 ерекшелікті белгілеңіз. А) кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдер қамтылады В) өзекті мәселе талқыланып, автор көзқарасы жазылады С) көтерілген мәселе диалог түрінде жазылады D) шығарманың тіл ерекшелігі, көркем тәсілдері жазылады Е) оқиғаларды талдап, бағалайды, оқырмандарға түсіндіреді

Answer 1

1. Мәтіннің жанрын анықтау: Мәтіннің жанры - мақал-мәтелдің тұрақты түрі.

2. Мәтіннің жанрына тән 2 ерекшелік белгілеу: А) Кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдер қамтылады. Б) Өзекті мәселе талқыланып, автор көзқарасын жазылады.

Ерекшеліктерді түсіну үшін мәтінні көруді іздестіру көмек көмегімен өтінемін.

Мәтінді талдау: Мақал-мәтелді жүзеге асыру үшін айтыс ақындардың тіліндеғі көркем құралдарды пайдалану керек. Мақал-мәтелдердің басты мақсаты – байыту, уақытты өтіну жасау жолында аударманы талдау үшін олардың өзектіліктері мен эстетикалық күштерін түсіну керек.

Жанрының анықтамалық көрінісі: Мақал-мәтелді мойындама жасау үшін ақындар өз ойларын, ақпаратты жинау жолында сөздерге асыларын қоса отырып, тезірек сөйлейді. Олардың тілдік көрінісі жаңа ойларды жауапты жасау жолында мақсатты байытуға мүмкіндік береді.

Мәтінді талдау процесі: 1. *Кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдер:* Мақал-мәтелді тұрақты түрде анықтау үшін бірінші бөлімде автор онын тақырыбын көрсетеді. 2. *Өзекті мәселе талқылану:* Автор мақал-мәтелдің ортақ анықтамалықтарынан өтінішке сәйкес өзекті мәселені талқылау.

3. *Диалог түрінде мәселе көрсету:* Мақал-мәтелді диалог түрінде өзекті тұрақты жасау үшін автор ойларын салыстыру жолында диалогтарды қолданады.

4. *Шығарманың тіл ерекшелігі, көркем тәсілдері:* Мақал-мәтелді жаңа жауапты байыту үшін автор ауыздарды, суреттерді, тілдік көріністерді қолданады.

5. *Оқиғаларды талдап, бағалай алу:* Мақал-мәтелді тым жақсылау үшін ақындар оқиғаларды талдау жасау жолында оқырмандардың түсінуін тексереді.

Мақал-мәтелді талдау процесінде ақындардың тіліндегі көркем құралдарды қолдану, мақал-мәтелді тұрақты бөлімдерге бөлу және оларды талдау жасау жолында ақындардың өзектілігі мен эстетикалық күштері тыс.