Question

Переведите, пожалуйста: _________________________________________________________ «Золотой человек» №1 Первый «Золотой человек» в Казахстане был обнаружен в 1970 году в 50 километрах от Алма-Аты в результате раскопок кургана Иссык, достигавшего в высоту 6 метров, а в диаметре - 60 метров. По состоянию костей скелета, обнаруженного в этом кургане, археологи определили примерный возраст захороненного там древнего человека - 18 лет. В могиле обнаружили более четырех тысяч украшений, выполненных из листового золота, некогда нашитых на одежду, обувь и головной убор, а также золотые перстни, статуэтки, бронзовое и золотое оружие, различные сосуды. Впрочем, был ли воин мужчиной или женщиной, отечественные ученые спорят до сих пор. «Золотой человек» №2 В октябре 1999 года казахстанский «Золотой человек» перестал быть одиноким: в результате раскопок кургана Аралтюбе, что в атырауских степях, ученые обнаружили останки сарматского вождя и его жены. Сомнений, что это вождь, у археологов не возникло. Вся одежда жившего много столетий назад воина была богато инкрустирована золотыми пластинами и бляхами различной конфигурации, что сразу же позволило заявить о находке в Казахстане второго "Золотого человека". А обнаруженный рядом с воином булатный меч стал прямым доказательством того, что булатная сталь у сарматов северо-восточного Прикаспия появилась намного раньше, чем считалось, - уже в I веке нашей эры. «Золотой человек» №3 Сенсационное открытие казахстанских археологов было сделано в 2003 году - на дне самого большого кургана Царской (Чиликтинской) долины, где обнаружены десятки золотых украшений. Археологи утверждали о том, что найден третий «Золотой человек». Но если «Золотой человек» в Иссыкском кургане был одет в кольчугу, - то есть он был воином, - то «Золотой человек» в Царской долине был именно царем. Все украшения на нем изготовлены из золотого литья. Причем все они высочайшего качества. Это не плакированное, то есть обтянутое золотой фольгой дерево, как во многих других захоронениях, а именно литое золото, да еще и инкрустированное бирюзой. Руководил тогда экспедицией доктор исторических наук, профессор, заведующий кафедрой археологии и этнографии Казахского национального университета имени Аль-Фараби Абдеш Толеукенов.

Answer 1

№1 «Алтын адам»

Қазақстандағы алғашқы «Алтын адам» 1970 жылы, Алматыдан 50 шақырым жерде, Ыстыққа дейін 6 метр 60 метр биіктікке жеткен Есік маңы қазбасының нәтижесінде табылды. Аралаған бұл жердегі скелеттік сүйектердің күйіне сәйкес, археологтар 18 жасында жерленген көне адамның шамамен жасын анықтады.

Қабірде киімге, аяқ киімге және бас киімге, сондай-ақ алтын сақиналар, мүсінше, қола және алтын қару-жарақ пен түрлі кемелерге тігілетін алтын жалатылған төрт мыңнан астам зергерлік бұйымдар табылды. Дегенмен, жауынгер ер адам немесе әйел болған ба, отандық ғалымдар әлі де таласады.

№2 «Алтын адам»

1999 жылдың қазан айында қазақтың «алтын адамы» жалғыз қалды: Атырау даласында Аралтуба қорғанының қазбалары нәтижесінде ғалымдар сарматтық көшбасшы мен оның әйелі қалдықтарын анықтады.

Бұл көшбасшы болғанына күмән келтірмей, археологтар пайда болмады. Көптеген ғасырлар бұрын өмір сүрген жауынгердің барлық киімдері әртүрлі конфигурациялардағы алтын пластиналармен және металдан жасалған плиталармен тығыз байланысты болды, олар Қазақстандағы екінші Алтын адамның ашылуын дереу жариялады. Жауынгердің жанындағы ашылған қарақұйрықтың қылышы дәл сол кездегі біздің дәуіріміздің 1-ші ғасырында ойластырылғаннан гөрі, солтүстік-шығыс Каспийдің сарматиялықтары арасында дамастық болат пайда болды.

№3 «Алтын адам»

Қазақстандық археологтардың сезімтал ашылуы 2003 жылы - патша патшалығының (Чиликтің) ең ірі қорғанының түбінде, онда ондаған алтын бұйымдар табылған. Археологтар үшінші «алтын адам» табылған деп мәлімдеді.

Бірақ егер Ыстықкөлдегі «Алтын адам» тізбекті пошта киген болса, яғни ол жауынгер болған болса, патшаның алқабындағы «Алтын адам» дәл патша еді. Ондағы барлық әшекейлер алтын құюдан жасалған. Олардың барлығы жоғары сапалы. Бұл басқа да көптеген мазарларда, алтын сияқты, сондай-ақ көгілдір көгалдарға салынған алтын фольгамен жабылған ағаш емес.

Экспедицияны тарих ғылымдарының докторы, профессор, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ археология және этнография кафедрасының меңгерушісі Абдеш Төлеуенов басқарды.

Answer 2

"Golden Man" #1 The first "Golden Man" in Kazakhstan was discovered in 1970, 50 kilometers away from Almaty during excavations of the Issyk kurgan, which reached a height of 6 meters and a diameter of 60 meters. Based on the condition of the skeletal bones found in this kurgan, archaeologists estimated the approximate age of the ancient person buried there to be 18 years old. In the grave, more than four thousand ornaments were discovered, made of sheet gold, once sewn onto clothing, footwear, and headgear. There were also gold rings, statuettes, bronze and gold weapons, and various vessels. However, whether the warrior was a man or a woman is still debated among domestic scientists.

"Golden Man" #2 In October 1999, the Kazakhstani "Golden Man" ceased to be alone: as a result of excavations of the Araltube kurgan in the steppes of Atyrau, scientists discovered the remains of a Sarmatian leader and his wife. There was no doubt among archaeologists that this was a leader. The clothing of the warrior who lived centuries ago was richly adorned with gold plates and pieces of various configurations, immediately allowing the declaration of the discovery of the second "Golden Man" in Kazakhstan. The iron sword found next to the warrior provided direct evidence that iron smelting in the Sarmatians of the northeastern Caspian region appeared much earlier than previously thought, already in the 1st century AD.

"Golden Man" #3 A sensational discovery by Kazakhstani archaeologists was made in 2003 – at the bottom of the largest kurgan in the Tsarskaya (Chilikty) Valley, where dozens of gold ornaments were found. Archaeologists claimed the discovery of the third "Golden Man." However, if the "Golden Man" in the Issyk kurgan was wearing chainmail, meaning he was a warrior, the "Golden Man" in the Tsarskaya Valley was specifically a king. All his ornaments were made of solid gold, and all of exceptional quality. These were not gold-plated, as in many other burials, but cast gold, additionally inlaid with turquoise. The expedition was led by Doctor of Historical Sciences, Professor, Head of the Department of Archaeology and Ethnography at Al-Farabi Kazakh National University, Abdish Toleukenov.