Question

Есім хан жайлы тарихи мәлімет жинап, 100 сөз көлеміндемәтін жазу.​

Answer 1

Ответ:

Есім хан— (1598—1628) билік құрған. Есім хан қазақ тарихында «Еңсегей бойлы ер Есім» деген атпен әйгілі болды, оған бұл атақ 1598 жылы ағасы Тәуекел ханмен бірге Мауреннахрға жасаған жорықта ерекше көзге түскені үшін берілген екен. Есім хан — Шығай ханның баласы, ол бұрын қазақ хандығының Түркістан қаласындағы хан ордасында тұрған

Қазақта "Қасым салған қасқа жол, Есім салған ескі жол" деген қанатты сөз ежелден бар. Керей мен Әз Жәнібек негізін қалаған Қазақ хандығы әуелде әлсіз, жаңа-жаңа қаз тұрып келе жатқан-ды. Қазіргі Қазақстанның күншығысында, Жетісуда дулаттар, жалайырлар, албан, суан, наймандар, тағы басқа ру-тайпалар құрған күшті мемлекет Моғолстанға келіп, жер сұраған ақордалық бауырларына Есенбұға хан Шу-Ӏле тауларының Қозыбасыға дейінгі жерін бөліп берген. Сол заманның көне көзіндей болып, күні бүгінге дейін атын жоғалтпай, Шу бойында Хан тауы, хандар құс салған Cұңқар шыңы алыстан мұнартып, қол бұлғап тұрғандай. Қаз-қаз басып, ту көтерген Қазақ хандығы жан-жағына алаңдай қарап, күн көруге мәжбүр болған. Шығысында Ойраттардан, батысында Әмір-Темір әулеті билеп тұрған Сырдария мен Әмудария арасындағы күшті мемлекет Мауреннахрдан, солтүстігінде Сібір хандығынан қауіптенетін Моғолстанға қалқан, қорған тәрізді өмір кешті. Әсіресе, өздеріне кектеніп қалған хан Әбілхайыр әне-міне шабуылға шыға ма деген үрей бар..

Денесі Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің маңайына жерленген. Кезінде моласының үстіне шағын да болса айрықша кесене орнатылса керек, бүгінде ол жермен-жексен болып жатыр

Answer 2

Есім хан қазақ хандарының бірі, Орта жырау шығарылысының (XVIII ғасыр) бастамасы болды. Онда қазақтың табиғатына, мәдениетіне және тарихына үлкен үлес туындады. Есім хан Орта жырауның билігінде өз жерінде тыныштық жауынгерлік жүргізді. Содан кейін оқиғалар қазақ ханатында тамыздар мен бірінші отандық шайқас жасады. 1797 жылы Жауғаштық қаласында қазақ ханатына қарсы шайқас шығады. Бұл шайқас анық аралардың ортасында жасалды. Есім хан 1799 жылы өзінің ойлауы бойынша қазақ қауымының басшысы болды. Қазақ хандығында сауыт қатар билігі танушы болып қалды. Есім хан екі қарыз алған жөн.

Білім, ғылым және салт-дәстүріне қызықты жақын еді. Тұңғыш қазақ ойларының басшыларының қатысуымен Жауғаштықта салынған Джидда кеңісіне қатысады. Осы кеңісте қазақ ойындары қазақ хандығын қорғауға дайындайды. Есім хан тарих білімі жоғары болып, тарих жазбаларын жасады. Оның бастамасы "Жауғаштық тарихы" кітабымен айырылған болады.

Есім ханның хандарының бірі болмаған мөлшері айқындады, бірақ оның атасы болған Тәуекел хан кесене, көзінен кетеді. Есім хан қазақ хандығының тарихында қаһарлы жерде жататын хандардан бірі ретінде есептеледі. Бұлардың ішінде Қарақөз ұлы қаһарлы хан да болды. Есім ханның басшыларымен кездесті. Есім ханның жөнінде қазақ ханатының тарихына арналған мәліметтерді жазу үшін бұл 100 сөздік жазуды жасау мүмкін болды.