Question

11.«Сейтқұлдың өміріндегі еңбектің пайдасы мен ағасының ұрлықпен тапқан малының зияны» туралы негізгі ойға қатысты өз көзқарасыңызды тұжырымдап, (сөз саны - 80-90) эссе жазыңыз.

Answer 1

Ответ:Сейітқұл енбекқор болған ал оның ағасы барамташы , ұрлықшы , онай жолмен ақша тапқанды жақсы көрген .Қыпшақ Сейітқұл отыз үйлі тобрымен, жұрттың тегіс аттаныс барымтасы бар уақытта, бұл отыз үй кедейді қалайынша етсем байытып, халық қатарына қосамын деп ойға қалды. Сауда етуге мал жоқ, барымтамен мал алсам, бір күндерде жау да бізден қуып алады, ақырында бұрынғылардың айтып кетуінше, жортуыл басы жолда қалса керек. Соның бәрін де шамалап қарап, ақыр бір қыялға түсіп, Сейітқұл әуелі мекен еткендей бір орын іздеді. Көп жерлерді кезіп жүріп, ақырында Торғай төресіндегі Қабырға деген өзен-судың бойына тоқтады. Мына жақта Үргеніш, Қоқаннан, мына жақта қалмақтан шетірек және жаманшылық болса, қалың Қыпшақ деген руға жақынырақ екен деп, сол жерді ұнатып қайтқан соң, қысты өткізіп, жаздың жылы уақытында кедейлерді жалаңаш-жалпы көшіріп, Қабырға бойына алып келді. Сейітқұлдың бір ағасы бар еді, жол жүріп, ұрлық, барымтаны әдет еткен; інісінің қанша айтқан ақылына болмай, үш-төрт үймен жалғыз-ақ сол көшпей, ескі орны Түркістан жағында қалды.

Қабырғаның бойына келген соң, Сейітқұл қолына кетпен алып, отыз үйлі кедейіне де кетпен беріп, жер тегістеп, егін егуге кірісті. Түркістан жағында көрген үлгісімен судан арық қазып шығарып, егінге су жіберді. Егіні піскен соң орып, жыйып алып, артығын төңірегіндегі көшпелі

елге сатып, мал етті. Жаңа мекен еткен жеріне орныққан соң, Сейітқұл егінді жылдан-жылға күшейтіп, арық басына шығыр салып, суды шығырмен айдап, астықтың (ол күнде бидай, тары, арпа егеді) артығын төңіректегі елге малға айырбас етумен, бұлардың малдары көбейіп, бай болды. Мұны көріп әрбір көшпелі елдегі жарлы-жақыбайлар да келіп, Сейітқұлға қосылып келіп, бес-алты жылда Сейітқұл елі деген төрт жүз үйге таянды дейді.

Сейітқұлдың өзі де, жыйылған халқы да адалдары көбейіп, бай болды, ел жыйылып Сейітқұл жұрт ағасы болды, енді сол жұртының адал бейнет, табан ет, мандай терімен тапқан дәулетін аңдыған жаудан, ұрыдан, даладағы бөріден сақтаудың қамын ойлап, уайымға қалды. Солардан сақтану үшін, Сейітқұл жұртын жыйып кеңесіп, судың бір қолайлы жеріне шымнан биік қорған салдырды, малдарына реттеп бақташы, қару-жарақты қарауыл шыңдауыл жүргізді. Бұлардың былайша бір ауызға қарап бекінген халық екенін байқаған соң, малға қызыққан сырттағы көшпелі халықтар батып келе алмады. Бұл жағынан көңілі тыныш болған соң, Сейітқұл енді Бұхара, Қоқанға мал айдатып, ол кенттерден қазақ қолды әртүрлі товар алдырып, жылда егін піскен уакытта манағы қорғанда жәрмеңке реуішті базар болды. Көшпелі халық белгілі уақытта малын, жүн-жабағысын,

тері-терсегін келтіріп, егіншілер оларға астығын, товарын айырбас етіп, осы қалыпша бір жағы егін, бір жағы саудамен Сейітқұлдың жұрты жұрттан асқан бай болыпты.

Манағы Сейітқұлдың ағасы аттаныс-түсіспен жұрттың малын ұрлап бай боламын деп жүргенде, Қонырат жағында қолға түсіп, кім екені де белгісіз, біреу өлтіріп кетіпті; қалған мал-жанын ұрының малы деп Түркістан әкімдері талап алып, жамағаттарын Сейтқұл көп жылдар іздетіп, таптырып, қасына алыпты-мыс.

Сейітқұл, құрметті Тілеу Сейдалин сұлтанның айтуы бойынша, 1830-шы жылдарда өтіпті-міс. Сол данышпан кісінің ақылымен егінді әдет еткен

халық Қабырға суының бойында әлі көп. Жарлы болып, бөтен кәсібі жоқ кісілер Торғай жағында дереу егінге айналады, ерінбей азаптанса, бірнеше жылда түзеліп, халық қатарына қосылады.

Объяснение: Сейітқұл -еңбекқор, ақылды, тек өз басы емес, бүкіл ауылды еңбектің арқасында байытқан адам. Ағасы -барымташы, ұрлықшы, оңай олжамен өмір сүруді ойлап, соңында қазаға ұшыраған. "Ұрлық түбі -қорлық" демекші, Сейітқұл сияқты адал еңбекпен өмір сүру керек деп ойлаймын.

Answer 2

Сейтқұлдың өміріндегі еңбектің пайдасы мен ағасының ұрлықпен тапқан малының зияны

Сейтқұл қазір жаңбыр қара ауа көрсетеді, ауызында екі жасырын биік десе алмайды. Өйткені, бұл топтасудың амалдарына қосымша жұмыс жасауды айтады. Оған кейіннен мал қолдануы керек, сонда да аса таңертектер құлауы керек. Бірақ оның еңбегі мен ағасы ұрлықпен тапқан малының зияны туралы ойлауымыз қажет.

Сейтқұл өмірінің көбінесе жасап өтірген. Ол ағасының басқалардың қолынан өткен ұшқышты биіктігін сізге көрсетіп береді. Сондықтан ал, олар жоғары дауыс береді. Бірақ бұл жоғары қымбатты мақсат емес. Малдарының табысы артық еткілер жариялауы керек. Осыдан, қолданылмауы жағдайларында еңбекті жергілікті таңдауға жатады.

Ағасының ұрлығы тұрыпты қойыла береді, бірақ малдардың табысы күшке дайындауы жақсы көмек. Малдардың құлауы керек, жоғары жоғары жиілулерге жол ашады. Сондықтан, малдардың қолданылмауы мен олардың табысының айырым мөлшерілігін жасау керек.

Сейтқұл ағасының ұрлығы мен малдарының құлауы мен табысы арасындағы байлықтарды тапты. Ол амалдауларында қызмет ету үшін артықты еңбек салады. Ал енді олар қолданылмауы мен табысы арасындағы түсіндіктерді түсінгеніне сенімді. Сейтқұл бізге малдарымызды қызмет ету және олардың табысы арасындағы салыстырудың маңыздылығын оңай жасау туралы жаттығуымызды көзге алды. Енді біз қызмет ету жолдарын талқылау үшін малдарымызды және өз істерімізді дамытуға болатын жолдарды издеген боламыз. Біз өмірімізді жақсарту үшін Сейтқұлдың жолын көрсететініне өтініш етеміз.