Question

Сочинение ежелгы туркилер омыр сурген улы дала

Answer 1

Түркі мәдениеті - ежелгі заманнан өмір сүріп келе жаткан түркі тайпалары негізінде қалыптасқан мəдениеттің жалпы атауы.

Түркілердің алғашқы ата қонысы Шығыс Тянь-Шань мен өңірі болған. "Халықтардың ұлы қоныс аударуының" нәтижесінде қазіргі Қазақстан, Орта жəне Алдыңғы Азия, Шығыс Еуропа]] территорияларына кең таралып орналасқан түркілер қазіргі түркі тілдес халықтардың барлықтарының субстраты болып табылады. "Түркі" деген термин тұңғыш рет 542 жылы аталады. "Түркі" этонимі алғашқы кезде белгілі бір ақсүйектерден шыққанын білдірген (ғылымда этносқа қатысты "түркі" терминін қолдану қалыптасқан, біз соған арқа сүйейміз). Орталық Азияны мекендеген көптеген тайпалық одақтардан біріккен феодалдық мемлекет Түркі қағандығы өмір сүрген. Түркі қағандығының әлеуметтік-саяси және қоғамдық өмірінде әскери істер аса маңызды орын алған. Түркілердің алғашқы көсемдерінің бірі Бумын қаған болған. Түркі қағандағы тұсында түркі тілінің өрісі барынша кеңіп, ұланғайыр өлкедеғі негізгі тілге айналған. Түркілердің жазуы да болған. Сол көне түркі жазбаларынан түркілердің дүниетанымдық көзқарастары, наным-сенімдері туралы көп мағлүмат алуға болады. Көне түркілер аспан денелерінің қозғалысына карап ауа райын, жыл маусымдарының қандай болатынын күні бұрын анықтай алған. Көне түркілер геометрия, математика ғылымдарынан біршама хабардар болған, оны су жүйелерін салуға, күрделі ғимараттар, карауыл төбелер тұрғызуға, т.б. пайдаланған. Олар металды, түрлі минералдарды еріту әдістерін, шөптердің емдік қасиеттерін білген. Емдеудің неше түрлі әдістерін де жетік меңгерген. Ежелгі түркілер, негізінен, қос күшке - Көкке және Жерге сиынатын болған. Көк Тәңірінің рақымымен елді билеген қағандар "Аспанда туған және Күнмен, Аймен безендірілген" деп аталған. Ежелгі түркілер үшін Көк пен Жер-Судан кейін тұрған құдіретті күш әйел, ошак басы құдайы Ұмайға табынған. Түркі халықтарының мәдениетінде персонификациялабаған, шексіз аспан әлемімен қатар аспан шырақтары, құтты мекен, отсуға да бас игенін білдіретін деректер кездеседі.[1]

Answer 2

Ежелгы түркілер: Омыр сұрғен ұлы дала

Ертеде кездесетін қадірлі түркілер, тарих бетіне келген жануарлармен бірге оңай тарады. Олардың ұлы дала - жерінде бірікіп, күн және ай тілек береді. Шәйірлік дүниесінің ерекше кісісі омыр сұрғен түркілердің өмірінің жайлы сөздерін саладым.

Омыр сұрғен улы дала, ортасында ұлы тас беттер, Бүркіт батырдың батырлығы, бауыр атаның аталығы, Ер тілегін сағынатын, қан атаның сағынып, сал атаның,

Бүтін қазақ елінің туған өміріндегі бір сыры, Алпыс өмір бүгін терген, басқа бір кезде қасыры, Өтірікші байлық күндерді кетті әнгіме, бір әнгіме.

Омыр сұрғен улы дала, арман-көзімнің туғыз үйі, Арқанша күйсең балам, ата-ананың беті сүйікті, Ер кемелін берсең балам, ергің ағызыма шүйікті.

Күн бір елімнің беті, ай бір елімнің көзі, Бірін-бірі тербеттеп, бірін-бірі созылып көзі, Тәуелсіз бір ел болса, тілі тәуелсіз тіл болса.

Омыр сұрғен улы дала, қазақ елімнің беті, Біздің еліміз жер беті, ерлігіміз жар беті, Түркілер тәуелсіз елде, айтатын ақ жібек беті.

Біз ұлы далада омыр сұрғен, бірге қарул болатын, Түркілердің мүлкі болған, байлықтарды азайтын, Жеріміз туған жер болсын, бізге берілген тір болсын.

Жіренуіміз тәуелсіз, біздің еліміз қазақ елі, Танымайтын алтын адам, шығады біздің ұлы тегі, Өзгеліміз туған жерім, ұлы дала, тірі дала!

Бүгін қазақ жерінде жаңа жазылуды түсіретін омыр сұрғен түркілер, ұлы дала арасында қасырлап күн және ай көзімен күшіп, әділет жолында батыс батыларына рұқсат қарап, азаттықтан еткен бейбітке қол атқарады. Ұлы даламыздың өміріне бар жағдайды жаратқан омыр сұрғен түркілерге біз болашақта құттық жеткізгіміз керек. Қазақ еліміздің майынсыз арманы - өзгермеген, туындамайтын ұлы дала болсын!