Question

МАЗЫЛЫМ 5-тапсырма. Қазақ елінің заңын жасауға, әдет-ғұрпының сақталуына үлесқосқан үш кемеңгерТөле би, Қазыбек би, Әйтеке би. Олар туралы«Билер сөзіақылдың көзі» деген тақырыпта ойтолғау жаз.Жұмысқа қойылатын талаптар:тақырыпты аша білу;өз ойын еркін жеткізе білу;дәлелдер мен дәйектерді қолдана білу;тілдік нормаларды сақтай білу.​

Answer 1

Ответ:

Билер сөзі – ақылдың көзі.

«Билер сөзі – ақылдың көзі» деген сөздермен толықтай келісемін. Шешендер мен билердің мұрасы -  жауласқан елдің арасына бітім айтатын, күлгенді жылатып, жылағанды жұбататын даналық сөздер.

Шешендік сөздер - қоғам өміріне, табиғат құбылыстарына байланысты терең ой, бейнелі шебер тілмен айтылған халық шығармасы, тапқырлық сөздер мен тұжырымдар; қазақ ауыз әдебиетіндегі шағын дидактикалық жанр.

Қазақ  халқының шешендік өнерінің алғашқы нұсқалары түркі халықтарының  Орхон, Енесей ескерткіштері мен көне жазба мұраларынан табылған. Мұнда Қорқыттың айтқан нақыл сөзі жазылған.

Шешендік өнер суырып салма ақындықпен жақын келетін сирек кездесетін дарын, әрі қасиет. Әркімнің қолынан келе бермейді, себебі ол терең ой мен ұтқыр шешімге құрылады.

Шешендік сөздердің тәрбиелік мәні өте зор. Мысалы, Ыбырай Алтынсарин халық даналығының жас өспірімдерді тапқырлыққа, өткірлікке, адамгершілікке баулитын тәрбие құралы екенін жете танып, өз еңбектеріне орнымен енгізіп, пайдалана білді.

Кезінде үлкен дау – жанжалдың барлығы билер айтқан шешtндік сөздерге тоқтап, өз шешімдерін табатын болған. Тарихқа жүгінетін болсақ, қазақ халқының шешендік сөз өнері XII-XIII ғғ. Аяз би мен Майқы биден басталып, Асан қайғы, Жиренше шешен, Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би, Әз Жәнібек, Махамбет пен Сырым батыр шешендіктерінен өз жалғасын тапқан.

Қазақ шeшeндiк сөздeрi — бастаy алар қайнар бұлақтарын түркiлiк танымнан түптeн тартып, өзiндiк ұлттық eрeкшeлiктeрдi, қасиeттeрдi бойына жинақтап, көркeмдiк қyатымeн, ғибраттық сарынымeн дараланған, сондай-ақ, аса бай поэтикалық тiлiмeн өзгeшe қалыпта көрiнгeн, халқымыздың рyхани азығына айналған көркeмдiк құбылыс. Сондықтан да баба мұрасы – өшпес мұра, ұрпаққа ұлағат, кейінгіге аманат, келер күнмен бірге жасайтын рухани асыл қазына екенін ұмытпайық. «Шынайы шешен-жарқын тұлға» демекші,билеріміздің қазақ елі төріндегі жарық жұлдыздардың бірегейлері екендігі бәрімізге аян. Жиренше шешен айтқан «жақсылар» біздің рухы күшті аталған шешендеріміз екені даусыз. Осындай төл тілімізде сөз кестесін төгілтіп, әділдікке жүгінген азаматтар арман еткен Тәуелсіздігіміз баянды болғай.

Answer 2

"Билер сөзіақылдың көзі" тақырыбы бойынша қазақ елінің заңын жасау үшін Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би туралы ақпараттарды жинау жөнінде жұмыс істеу үшін кейбір талаптар қойылған. Бұл талаптардың ақпаратын жинау жөнінде үйрену үшін кез-келген жазба, ұқсас аймақтылар мен тарихи хроникаларды қолдану мүмкін болады. Талаптарды ұқсатпай тұру үшін қазақ тілінің тілдік нормаларын сақтауы керек.

Сіздің мазмұнда ашылған тақырып туралы толық ақпарат берілмеген, сондықтан осы мәселелерді толық тарату және белгілі салалар мен түсініктерді пайдалану маңызды болады. Сіздің ақпараттарыңызды басқа мәліметтермен толтыру үшін қазақ тіліндегі тарихи көшбасшыларды, заңдарды, дәйектерді және жаңалықтарды қолдануға болады.