Question

5. Қазақ әдебиетіне үлкен еңбек сіңірген неміс ұлтының өкілі Герольд Бельгердің пікі-рімен танысып, тапсырмаларды орындаңдар.1-деңгей. «Ғибратты сөз» мәтінінің мазмұнымен салыстырып, сәйкес келетін сөйлем-дерді «Сәйкестік кестесіне» жазыңдар.2-деңгей. «Сәйкестік кестесінде» еліктеу сөздердің болуын ескеріңдер.3-деңгей. Мәтінде берілген ойға өз көзқарастарыңды білдіріп, эссе жазыңдар.Сонау XVIII-XIX ғасырлардағы жыраулардың, ақындардың өлең-жыр-ларын оқып отырып, таңғаламын. Қазақ тілінің ауқымы қаншама десеңізші?!Күнделікті тұрмыста пайдаланудан шығып қалған сөздерді есептесек, қазірон миллион қазақ сөзі бар екен. Ондай сөздік қор немістерде де, орыстарда да,ағылшындарда да жоқ. Помогите пожалуйста ​

Answer 1

Ответ:

1-деңгей

Қазақ тілі басқа тілдерге неміс тілдеріне, орыс тілдеріне, ағылшын тілдеріне қарағанда сөзге бай!!!

2-деңгей

Қазақ тілінің басқа тілдерге қарағанда сөз саны күрт көп екені айтылған.

3-деңгей

Қазақ тілінің сөз байлығы

Ғасырлар бойы дамып жетілген, қолдану аясы кең, бай тілдердің бірі — қазақ тілі. Өйткені қазақ тілінің құрамындағы сөздердің саны ұлан ғайыр көп. Әсіресе халықтың байырғы (адам, әке, ана, аға, туыс, бауыр, жолдас, ақыл, мінез, жер, су, орман, үй, еңбек, шаруа, жігіт, батыр) сөздері өте мол.

Сонымен қатар байырғы сөздерден косымша арқылы жасалган (ағарту-шы, жазу-шы, адам-гершілік, кісі-лік, мейірім-ділік, оку-лық, аялда-ма, өнер-паз, шабан-доз, тіл-ші) сөздер немесе сөздердің бірігуі, қосарлануы, тіркесуі арқылы жасалғандардың (үлкенді-кішілі, оңды-солды, ағалы-інілі, жұмысшы-шаруа, ақ көңіл, ақ иық, ақ пейіл, қарға адым, жылан бауыр, жеті қараңғы, күйтабақ, кәсіподақ, баспасөз, еңбеккүн, кемпірқосақ, өнеркәсіп) есебі жоқ. Осылардың барлығына негізгі қор, тірек болатын — халықтың байырғы сөздері.

Сондықтан байырғы сөздерді сөздік қор деп атайды. Сөздік қор тілімізде жаңа сөздер жасауға негіз болады.

Қазақ тілінің құрамында басқа тілден енген сөздер де мол. Орыс тілінен: машина, трактор, пионер, институт, техникум, фабрика, колхоз, совхоз, парта, актер, кино, дружина т. б. ал араб-парсы тілдерінен: мектеп, қалам, дәптер, ұстаз, мұғалім, бала, медресе, әдебиет, кітап т. с. с. сөздер халықтың өз сөзіндей болып кеткен. Басқа тілден енген сөздер болғанмен, бұлар байырғы сөздермен бірге қазақ тілінің сөздік құрамына енеді. Қазақша сөйлеуге және жазуға қатысатын барлық сөздердің жалпы жиынтығы қазақ тілінің сөздік құрамы немесе лексикасы деп аталады.

Answer 2

Келесі адімдерді орындау арқылы сіздің тапсырманызды аяқтауға көмек көрсетемін:

1. 1-деңгей. "Ғибратты сөз" мәтінінің мазмұнымен салыстыру:

   • "Ғибратты сөз" мәтінінің мазмұнын жасау үшін, Герольд Бельгердің өзінің басқа жазуларымен салыстырыңдар. Қазақ әдебиетіне қосымша мағлұмат берген жақындарын, белгілі кездерін, мақсаттарын түсіндіріп, оның ортақ бір алғашқы толықтырауын анықтаңдар.

2. 2-деңгей. "Сәйкестік кестесінде" еліктеу сөздерін ескеру:

   • "Сәйкестік кестесінде" мәтінде орындалатын жұмыс жасау үшін, мәтіндегі кілт сөздерді, деңгей бойынша мағлұматты табу үшін мазмұнды тексеріп, көмегімен жазыңдар.

3. 3-деңгей. Берілген ойға өз көзқарастарыңды білдіру және эссе жазу:

   • Мазмұнда берілген ойға жауап берген жақындарыңызды жазыңдар. Оларды жазу үшін мақсатты ой, дұрыс дәлелдер мен аргументтерді қолданыңдар. Эссе өңдеушілердің күнделікті мәшгересінен өттіктен кейін жасаңдар.

4. XVIII-XIX ғасырлардағы жыраулардың, ақындардың өлең-жыр-ларын оқу және таңғалу:

   • Герольд Бельгердің пікі ретінде қазақ әдебиетіндегі жыраулардың жырларын жылжыту және оқу таңдау үшін қазақ жырларының халықтың күнделікті өміріне қандай қосымша сапалар көтерігін талдайтын жерлерін табыңдар.

5. Қазақ тілінің ауқымы қаншама десеңізші?!

   • Бельгердінің көмегімен, Қазақ тілінің ауқымы, сөздік қорлар мен орыс, ағылшын, орыс, түріктілерге арналған латын сәлтемесі жатады. Қазақ тілінің ауылдағы өнеркәсіптері мен жырлары әлемге танытылу үшін көмек көрсетеді.

6. Пайдаланудан шығып қалған сөздерді есептесу:

   • Сіздің тексеруіңізге жарияланған сөздерді тексеріп, қолданылмадығын белгілеп, үшінші бір басқа пайдалануға тиіс сөздерді анықтаңдар.

Егер сізге кейбір жауаптар немесе дайын жасау қажет болса, оларды жасауға көмек көрсету үшін толық мәлімет берсеңдермін.