Question

Бақытсыз жамал романымен Шәкәрімнің Еңілік-кебек оқиғасын салыстырыңыз​

Answer 1

Ответ:

«Еңлік-Кебек» – екі жастың махаббатын жыр ететін шығарма. Еңлік пен Кебек туралы хикаялар оқиға болған 18 ғасырдан бастап ел арасына кең тараған. Алғашқы жазба дерек 1892 жылы «Дала уалаяты» газетінің отыз бірінші және отыз тоғызыншы сандарында жарияланған «Қазақтардың естерінен кетпей жүрген бір сөз» деген мақалада келтіріледі. Бүгінгі күнде жыр түрінде жеткен «Еңлік – Кебек» дастанының екі нұсқасы белгілі. Оның біріншісі – 1912 жылы Семейдегі «Жәрдем» баспасынан жеке кітап болып жарық көрген, Абай ұсынған тақырып бойынша Шәкәрім жазған «Жолсыз жаза яки кез болған іс» деген шығарма да, екіншісі – Мағауия Абайұлы жазған «Еңлік – Кебек» дастаны. Шәкәрім нұсқасы 1988 жылы қайта жарық көрді. Бұл поэма 652 жолдан тұрады. Мұхтар Әуезовтің жеке кітапханасында сақталған Мағауия Абайұлы дастанын 1941 жылы Қайым Мұқаметханов баспаға әзірлеген. Бұл қолжазба тек 1960 жылы баспадан шығарылған «Дастандар» деген жинақта алғаш рет жарияланды. Жазушы Әуезов осы дастанның арқауымен осы аттас трагедия жазды. Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданында дастан кейіпкерлері Еңлік пен Кебекке ескерткіш орнатылған. Құрылысқа жергілікті халық шеберлері өңдеген қызыл, күрең және ақшыл сұр түсті гранит, цемент, құм, алебастр, әк, жоса пайдаланылған. Ескерткіш қойылған тау басындағы ескі зираттың үсті тегістеліп, алаң айналасы жалпақ тақтатастармен көмкеріліп, ал оның үстіне әр жерден орнатылған аласа сынтастар арасына жуан шынжыр арқанды бостау кермелеп қоршау жасалған. Төрткіл алаңның ортасынан 4 қабырғалы күмбез-тұғыр соғылып, оның үстіне орнатқан биікт. 6 метрлік мұнара мен күмбез түйісетін дөдегені керегекөз өрнекпен әшекейлеген. Күмбездің 4 жағында шығыстық мәнермен ойып шығарылған 4 арка бар. Олардың маңдайшасында “Еңлік — Кебек” деген егіз есім әсемдеп жазылған. Ескерткіштен батысқа қарай 8 —9 км жерде 1917 жылы 7 маусымда М.Әуезовтің “Еңлік — Кебек пьесасы осы арада алғаш рет киіз үй сахнасында қойылды” деп жазылған тағы бір ескерткіш бар.[1]

Answer 2

Бақытсыз жамал романы немесе "Шәкәрімнің Еңілік-кебек" оқиғасы, жалпы сипатта, Шәкәрім атындағы бір тексерушінің өз алдында өз туралы мазмұнынан өзіндікті түсіндіруге бағытталатын қазақ романына сәйкестендіру мақсатын құртты. Жамалды азаматты Шәкәрім деген адамның өмірінің бір бөлігін шығару бойынша қазақ әдебиетінің аспандағы мәртебесін арттыруға тырысады. Романда Шәкәрімнің адалдықтан ашықты тапқан психологиялық жағдайы, мүдделері мен қаржылық байланыстары талқыланады.

Бақытсыз жамал романында Шәкәрім мүдделері мен қаржылықтары арасындағы зорлық үйлесімін азайту, сондай-ақ "Еңілік-кебек" оқиғасына қарағанда, ол кедергілі дүниеге шақырып, алып келетін адамдардың міндетін ақылды көзін жеткізу, жеке дамуын алу арқылы талқылады. Романдағы Шәкәрімнің бақытсыз жамал романының серігінде, бір адамның өміріндегі айналымдылықтарды, кедергілерді, ашу жолдарын талқылау қажет.

Еңілік-кебек оқиғасы барлықтың алдында, Шәкәрімнің өзінің жеке дамуына қатысты ерекше кез-келген мәртебесін көрсетеді. Бұл оқиға өзінің шынымен де бақытты болуына қатысты бекітілген мақсатын ойландырады. Романда Шәкәрімнің жеке дамуы мен бақытты болуы арасындағы айналымдылықтар талқыланады.

Сондай-ақ, "Шәкәрімнің Еңілік-кебек" оқиғасы Шәкәрімнің өзіндікті қызығушы жолымен, жеке дамуы мен мүдделері арасындағы қатынасымен, оның өмірінің бір түрлі түрлі жағдайларымен байланыстырып, олардың бақытты болуына қатысты бекітілген. Бірақ романдағы аспапты өзіндік айналымдылықтары және танымалықтары арқылы, ол адамның өзіндік тәнін-түсінуші түрлі түрлі рухани ақиқаттарын білуіне мүмкіндік береді.