Question

Ерте Темир дауиринин хронологиалык шенбери​

Answer 1

Ответ:

Темір дәуірі – адамзат тарихында қола дәуірін алмастырған, аса маңызды әлеуметтік-экономикалық, саяси, демографиялық, технологиялық өзгерістерді дүниеге әкелген жаңа кезең. Бастаулары темір металын игерумен және оны кеңінен қолданумен сәйкес келетін бұл кезеңді ғылым тарихында «темір дәуірі» деген тұрақты атаумен белгілеуді алғаш рет 19 ғ-дың ортасында К. Томсен (Дания) ұсынды. Біздің заманымыздан бұрын 1-мыңжылдықтың басынан осы заманға дейінгі кезең арасында темір адамзаттың заттық мәдениетінің негізі болып келді. Өндірістік технология саласындағы барлық мәнді ашылымдар осы металмен байланысты. Дегенмен, темір ұзақ уақыт бойы аз таралған әрі қымбат металл болып қала берді. Тек б.з.б. 1-мыңжылдықта ғана темір металлургиясын қолданысқа кеңінен ендіру қолға алынды. Қазіргі заманда да темір еңбек құралдары жасалатын бірден-бір маңызды металл болып қалуда, сондықтан қазіргі дәуір де темір ғасырына жатады. Осы себептен, тарихи-археологиялық кезеңдемеде «ерте темір дәуірі», одан кейінгі кезеңге қатысты «орта ғасырлар дәуірі» деген атаулар қолданылады. Ерте темір дәуірі біздің заманымыздан бұрын 8–7 ғасырлардан бастап, ерте орта ғасырлар дәуіріне дейінгі кезеңді, яғни б.з. 6-ғ-ына дейінгі уақытты қамтиды.

Answer 2

Ерте Темир дауиринин хронологиялык шинебери ғаламторлы жазылымы жок, өйткені оның әлі де басынан бастап оқиғалары жалғасатын жазбалар жеткізілген емес. Әдетте Ерте Темір немесе Жасқы Темір деп аталатын дүниежүзілік тарихтегі ғаламторлы басынан аяқталатын жер алушыға бағытталады.

Ерте Темір дүниежүзіндегі дамуы XV - XVI ғасырлар аралығында пайда болды. Ол - Темір орда миллиондан аса малдары жинақтатқан, мол құбыр өнерін пайдаланатын және Жетісу территориясындағы армиялық операцияларымен елорда жасаған жылдары кезінде белгілілік жасап алды.

Оның атамекендері Абылай, Тоқтамыс, Мағжан, Жанібек және басқалары сияқты қарулары жобалауға жатқан алдағы қалыптар болып табылады. Олардың ішінде Ерте Темір тасымалдау ісін байқады, армиялық операциялар жасады, саяси қарулары жасаған, суараларын жасады және сауаттылығымен қауіпті болған.

Ерте Темірдің белгілі биыл қабылданған жазбалары жеткізілмеген болуы мүмкін, сондықтан оның хронологиясы қандай да бір ресми деректемеге негізделмейді. Бұл себептермен, Ерте Темір дамуына арналған тарихтық деректеме жоқ, сондықтан оның хрон