Question

Напишите правило Салалас құрмалас сөйлем и Сабақтас құрмалас сөйлем

Answer 1

Салалас құрмалас сөйлем

Сложносочинённые предложения состоят из независимых друг от друга простых предложений.

1. Предложения могут перечисляться через запятую и не связываться союзами (жалғаулықсыз салалас құрмалас сөйлем).

2. Предложения (жалғаулықты салалас құрмалас сөйлем) могут связываться следующими союзами:

1) және, да/де, та/те – и, да, к тому же;
2) бiрақ, ал, әйтсе де, сонда да – а, но, однако, но всё же;
3) не, немесе, бiресе, әлде – или, то.
4) сондықтан – поэтому; сол себептен, өйткенi – потому что;

Примеры:

1)
Жаз келдi де, күн жылынды. – Лето пришло, дни стали тёплые.     
Мұғалiм келмедi және сабақ болмады. – Учитель не пришёл, и урока не было.     

Answer 2

Салалас құрмалас сөйлем негізгі правиласы болып табылады. Бұл сөйлемдердің орнына салалас жатады, оның көмегімен сөйлемдерді көптеген мәліметтермен толтыруға болады. Салалас құрмалас сөйлемдердің кейбір түрлері атты-жаттығымен анықталады: (1) салалас-соңы жатады, (2) салалас-ортасы жатады, (3) салалас-басты жатады.

Салалас-соңы жатады сөйлемдері осы түрде басталады: "Сондай-ақ қыздар, сондай-ақ ұлтар, сондай-ақ кішкентайлар". Мысалы: "Сондай-ақ қыздар алайда өзінің құдайына іман қылуға болады". Осы сөйлемде "сондай-ақ" салалас-соңы жатады.

Салалас-ортасы жатады сөйлемдері осы түрде басталады: "Кандай-тұрыпты жауап бер жағдайда, кандай-тұрыпты шешу керек". Мысалы: "Кандай-тұрыпты жауап бер жағдайда, оған байланысты мәселелерді шешу керек". Осы сөйлемде "кандай-тұрыпты" салалас-ортасы жатады.

Салалас-басты жатады сөйлемдері осы түрде басталады: "Бәрі-бір, көп-аз, ұзақ-кысқа". Мысалы: "Бәрі-бір адам өзінің таланттарын дамытуға болады". Осы сөйлемде "бәрі-бір" салалас-басты жатады.

Сабақтас құрмалас сөйлемдері де осы түрде бөлінеді. Сабақтас-соңы жатады сөйлемдері "берілген сабақ біткен соң, оған тапсырма беріледі" деген мәліметтермен толтырылады. Сабақтас-ортасы жатады сөйлемдері "бір сабақты оқып, бір сабақты шығарған соң, оларды талдау керек" деген мәліметтермен толтырылады. Сабақтас-басты жатады сөйлемдері "кез келген сабақта, тапсырманы орындау керек" деген мәліметтермен толтырылады.

Қазіргі уақытта, салалас құрмалас сөйлемдерді оқу және түсіну үшін талаптар артқан жобалау жасалатын білім беру құралдары арқылы білім алуға болады.