Question

Қазақстан аумағында үсіктің қалыптасу себебі және оның зияны?​

Answer 1

Ответ:

Климаттың ауыл шаруашылығына тигізетін әсері де ерекше. Бір дақылдарға жылу, екіншілеріне ылғал, үшіншілеріне жарық көбірек керек. Республиканың солтүстік және орталық аудандарындағы климат жағдайлары егін шаруашылығымен айналысуға мүмкіндік береді, ал оңтүстік аудандарда суармалы егіншілік дамыған.

Бірақ климат жағдайлары адамның шаруашылық әрекетіне барлық уақытта қолайлы емес. Қолайсыз, тіпті зиянды атмосфералық құбылыстарға қуаңшылық, аңызақ, үсік, көктайғақ, шаңды дауылдарды жатқызуға болады.

Қазақстанның климаты жалпы құрғақтығымен ерекше көзге түседі. Әсіресе оңтүстікте жаз өте ыстық болады. Құмның беті +60° +70°С - қа дейін қызады. Мұндай климат жағдайы солтүстік аудандарда да жиі болып тұрады. Құрғақ ауаның пайда болуы күшті қызған және тропиктік ауа массасының басым болған кезімен байланысты. Оған ылғалы аз, ыстық құрғақ жел – аңызақ тән. Аңызақ желді күндердің ұзақтығы табиғат зоналарында түрліше болады: дала зонасында жылына 5 – 10 күн, шөлейт зонасында – 40, Қызылқұмда – 100 күн. Қазақстан жерінде соңғы 20 жыл ішінде қуаңшылық 4 рет болды. Қуаңшылық пен аңызаққа қарсы күресу үшін қар тоқтату, орман алқаптарын отырғызу, жер суару және т. б. арнайы агротехника лық шаралар қолданылады.

Қазақстанда жылдың жылы мезгілінде байқалатын ерекше атмосфералық құбылыстың бірі – шаңды дауыл. Олар желдің жылдамдығына және топырақ жамылғысының сипатына тығыз байланысты. Шаңды дауыл ауа құрғақ кезде, борпылдақ топырақты алапта соғатын қатты жел. Олар топырақтың ұлпаларын ұшырып, өсімдік тамырларын ашып тастайды, ауыл шаруашылығына көп зиян келтіреді. Қазақстанның дала зонасында орташа есеппен жылына 20 – 38 күн шаңды дауыл болады. Республиканың оңтүстігінде құмды шөлдерде, Балқаш көлінің оңтүстігіндегі шаңды дауыл 55 – 60 күн болады. Қазақстанның оңтүстік - шығыс, шығыс тауларында шаңды дауыл негізінен байқалмайды, өйткені олар тастақты және сазды аудандар болып есептеледі.

Қауырт атмосфералық құбылысқа үсік те жатады. Үсік көктемнің аяқ кезінде, күздің басында, кейде теріскей жақта жазды күндері арктикалық ауа массасының енуіне байланысты болатын құбылыс. Ауаның температурасы қысқа мерзімде 0оС - тан төмендеп, топырақ беті тоңазып кетеді. Ол егінге, жеміс ағаштарына көп зиян келтіреді. Қайталап егін егуге, жеміс ағаштарын отырғызуға қосымша қаражат және еңбек жұмсалады. Үсіктің қауіпті аудандары көбінесе Қазақстанның солтүстік және орталық бөліктері. Мұнда көктемгі үсікке шалдығу ықтималдығы (қарақұмық, жүгері, бидай, қияр, алмұрт т. б. үшін) он жылдың ішінде 5 жыл, шөл зонасында (мақта, жүзім, гүлдер және басқа жеміс тұқымдары үшін) 10 жылда 4 жыл үсік қаупі бар.

Республиканың халық шаруашылығына қолайсыз атмосфералық құбылыстардың бірі – көктайғақ (көк мұз). Көбіне аязды ауа райынан кейін сіркіреме жауын жауғанда қалыптасады. Әдетте көктемде және күзде ауа райы салқындап, жер беті 0°С - қа дейін суынып, мөлдір және көгілдір жұп - жұқа (5 мм) мұзбен жабылады. Мұндай құбылыс мал шаруашылығына, адам баласына зияны үлкен, транспортта апаттар, байланыс және энергия желілерінде үзілістер туғызады. Көктайғақ республиканың оңтүстік және орталық аудандарында жиі байқалады. Солтүстік аудандарда көктайғақ сирек байқалатын құбылыс. Республиканың батыс жазықтарында, орталығында және оңтүстік - шығысында көктайғақтың қалыңдығы 15 мм - ге жетеді. Қаратау жотасы, Қырғыз, Іле Алатауларының жел жақ беткейлерінде оның қалыңдығы 22 мм - ге дейін барады

Answer 2

Formation of the Steppe in Kazakhstan

The formation of the steppe in Kazakhstan is a result of various geological and environmental processes that have occurred over millions of years. The steppe is a vast grassland biome characterized by fertile soils and a lack of trees. It covers a significant portion of Kazakhstan's territory and plays a crucial role in the country's ecosystem and economy.

The formation of the steppe in Kazakhstan can be attributed to several factors, including tectonic activity, climate change, and human influence.

Tectonic Activity

Tectonic activity, such as the movement of Earth's crustal plates, has played a significant role in shaping the landscape of Kazakhstan. The collision of the Eurasian and Indian plates during the Paleozoic era led to the formation of the Ural Mountains in the west and the Altai Mountains in the east. These mountain ranges acted as barriers, creating a rain shadow effect and influencing the climate patterns in the region.

The uplift of these mountain ranges also resulted in the formation of basins and depressions, such as the Caspian Depression and the Aral-Caspian Lowland. These basins provided favorable conditions for the accumulation of sediments and the development of fertile soils, which are essential for the growth of vegetation in the steppe.

Climate Change

Climate change has played a crucial role in the formation and maintenance of the steppe in Kazakhstan. Over millions of years, the region has experienced fluctuations in temperature and precipitation patterns, leading to the development of a semi-arid to arid climate.

The steppe is characterized by hot summers and cold winters, with limited rainfall throughout the year. The lack of significant moisture and the presence of strong winds contribute to the dryness of the steppe environment. These climatic conditions favor the growth of grasses and other herbaceous plants, which are well-adapted to survive in such environments.

Human Influence

Human activities have also had a significant impact on the formation and transformation of the steppe in Kazakhstan. Throughout history, nomadic pastoralism has been a prevalent way of life for many Kazakh tribes. The nomadic herders relied on the steppe for grazing their livestock, which played a crucial role in shaping the vegetation and maintaining the open grassland ecosystem.

However, with the establishment of settled agricultural communities and the expansion of urban areas, the steppe has undergone significant changes. The conversion of grasslands into agricultural fields, the construction of infrastructure, and the extraction of natural resources have all contributed to the alteration of the steppe landscape.

Benefits of the Steppe

The steppe in Kazakhstan provides numerous benefits to both the environment and the economy. Some of the key benefits include:

1. Biodiversity: The steppe is home to a diverse range of plant and animal species, including rare and endangered species. It serves as an important habitat for migratory birds, mammals, and insects.

2. Carbon Sequestration: The steppe vegetation plays a crucial role in carbon sequestration, helping to mitigate climate change by absorbing and storing carbon dioxide from the atmosphere.

3. Agriculture: The fertile soils of the steppe support agricultural activities, including the cultivation of crops such as wheat, barley, and sunflowers. Agriculture is an essential sector of Kazakhstan's economy, and the steppe plays a vital role in food production.

4. Tourism: The unique landscape of the steppe attracts tourists from around the world. Visitors can explore the vast grasslands, experience the nomadic culture, and enjoy activities such as horseback riding and birdwatching.

In conclusion, the formation of the steppe in Kazakhstan is a result of various geological processes, including tectonic activity and climate change. Human influence, particularly through nomadic pastoralism and agricultural activities, has also shaped the steppe landscape. The steppe provides numerous benefits, including biodiversity, carbon sequestration, agricultural productivity, and tourism opportunities.