Question

2. Тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, «Қазақтың айтыс өнері» такырыбына ауызша мәтін құрастырыныз Сөзге шешен, дүлдүл ақын, суырыпсалма, ділмар, тығырыққа тірейді, сөзге жүйрік, соз қадірін түсінетін, жүрегің сойлейтін болсын, салт-дәстүрін

Answer 1

Ответ:

Қазақ әдебиетінің қайталанбас хас ерекшеліктері аз емес.Осы орайда ауыз әдебиеті үлгілерінің кемел жазба әдебиетке ойысу, ұласу үрдісін тану, табу, ғылыми негізден айқындап көрсету — әлемдік әдебиеттануда тек қазақ әдебиетінің теориялық тарихының ғана еншісі болып көрінеді.

Қазақ әдебиетінің тарихындағы фольклор дәстүрі әдебиеттану ғылымында бастапқы кезеңнен гөрі ауқымды зерттеулерге ұласып отыр. Мұның мәні – қазақ әдебиет тарихының сарқылмайтын, таусылмайтын көркемдік негіздерден құйылған шығармашылық өзгеше жаратылыс сырында.

Ауыз әдебиет, жазба әдебиеттің айырым белгісі хатқа түскен, тасқа басылған сөз фактісінде емес, шығарманың, туындының жазылу стилінде, дәстүр үрдісінде, жанрлық өзгешелігінде жатыр.

Сол өзгешеліктердің бірі — XIX ғасырдағы ақындар айтысы, жалпы айтыс өнері, айтыс өлең фольклористикада, әдебиеттану ғылымында Шоқан дәуірінен бері зерттеліп келеді. Ұзақ уақыттар бойы әдебиетіміздің көп асыл мұрасы сияқты айтыс ауыз әдебиетінің еншісі есебінде зерттелді. Бірте-бірте зерттеу проблемалары күрделеніп, ауқым аймағы кеңи түсті. Жекеленген зерттеушілер XIX ғасырдағы ақындар айтысының табиғатындағы дәстүрлі айтыс өлеңмен туыс тұсты да, оның өзіндік белгілерін де аша сөйлеуге ауысты. Осы айырым, ажырату тұсында XIX ғасырдың айтысында атап айтар, айқын өзгешеліктер, әрине аз емес.

Answer 2

Менің білімімнен бойынша, «Қазақтың айтыс өнері» тақырыбына арналған ауызша мәтінді құрастыру үшін тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолдану керек. Бұл тақырыптағы мәтінді құрастырудың негізгі мақсаты, қазақ тілінің дәстүрлі сөздерін, ділдерінің құрамын, сөздердің жүйріктігін, сөзге жататын создарды, сөздердің қадірін, сөздердің түсініктемелерін, сөздердің жүрегінің сөйлеуін білдіру қажет.

Сөзге шешен - Қазақ тілінің дәстүрлі сөздерін, ділдерінің құрамын, сөздердің жүйріктігін білу қажет. Сөзге шешу үшін сөздердің маңызын, түрлерін, қолдану жолдарын, олардың сөздер арасындағы қатарлықты, сөздердің қолдануын білу қажет [[1]].

Дүлдүл ақын - Дүлдүл ақындар қазақ әдебиетінің бір түрін құрайды. Олар қазақ әдебиетінде сөздердің құрамын, сөздердің жүйріктігін, сөздердің маңызын, сөздердің қолдануын білетін адамдар. Дүлдүл ақындар сөзге шешу жолында өзінің өзге арнайы әдеби жолын қолданады [[2]].

Суырыпсалма - Суырыпсалма, қазақ әдебиетінде сөздердің құрамын, сөздердің жүйріктігін, сөздердің маңызын, сөздердің қолдануын білетін адамдар. Суырыпсалма әдебиетінде сөзге шешу жолында өзінің өзге арнайы әдеби жолын қолданады [[3]].

Ділмар - Ділмар, қазақ әдебиетінде сөздердің құрамын, сөздердің жүйріктігін, сөздердің маңызын, сөздердің қолдануын білетін адамдар. Ділмар әдебиетінде сөзге шешу жолында өзінің өзге арнайы әдеби жолын қолданады [[4]].

Тығырыққа тірейді - Тығырық, қазақ әдебиетінде сөздердің құрамын, сөздердің жүйріктігін, сөздердің маңызын, сөздердің қолдануын білетін адамдар. Тығырық әдебиетінде сөзге шешу жолында өзінің өзге арнайы әдеби жолын қолданады [[5]].

Сөзге жүйрік - Сөзге жүйрік, қазақ әдебиетінде сөздердің құрамын, сөздердің жүйріктігін, сөздердің маңызын, сөздердің қолдануын білетін адамдар. Сөзге жүйрік әдебиетінде сөзге шешу жолында өзінің өзге арнайы әдеби жолын қолданады [[6]].

Соз қадірін түсінетін - Соз қадірін түсінетін, қазақ әдебиетінде сөздердің құрамын, сөздердің жүйріктігін, сөздердің маңызын, сөздердің қолдануын білетін адамдар. Соз қадірін түсінетін әдебиетінде сөзге шешу жолында өзінің өзге арнайы әдеби жолын қолданады [[7]].

Жүрегің сойлейтін - Жүрегің сойлейтін, қазақ әдебиетінде сөздердің құрамын, сөздердің жүйріктігін, сөздердің маңызын, сөздердің қолдануын білетін адамдар. Жүрегің