Question

Даналық кітабының басты идеясы қандай?Ясауи хикмететерінен қандай тәрбие алуға болады?​

Answer 1

Ответ:

Ахмет Йасауи «Даналық кітабының» идеясы

Материал туралы қысқаша түсінік

әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу. Яғни нақтырақ айтқанда оқыту үдерісіндегі басты элемент – сабақ, қысқа мерзімдік жоспар жасау барысында, оқушылардың ойлау қабілетін дамыту үшін қандай жұмыс түрін пайдаланатынымды ойластырдым және 7 модульді кіріктіруге негіздедім. Негізгі мақсатым: тақырыптың мән-мағынасын ашу. Орыс тіліндегі сөздік қоры артып, күнделікті сөйлеу жүйесінде қолдандыра білуге үйрету. Оқушылардың қиялын, шығармашылық қабілетін дамыту. Өзінің және өзгенің даралығын бағалауға баулу.

Ал Ясвуи хикметтерінен қандай тәрбие алуға болады? сұрағына келсек Мұсылман әлемінде аты әйгілі, орта ғасырлық сопылық әдебиеттің ірі өкілі, Қожа Ахмет Ясауи артына мәні өшпестей аса елеулі мұра қалдырды. Оның «Диуани Хикмет» атты екі әлемнің де мән-жайын сипаттайтын туындысы адамгершілік, имандылық, әділдік, инабаттылық тәрізді күрделі мәселелерді сипатттап ашып көрсетуге арналған. Бұл дүниедегі адамдар арасындағы әр алуан қарым-қатынас: мансап пен байлық, билік, кедейлік пен қанағатшылдық, нәпсі мен тәубашылдық, Хаққа сыйыну секілді түйінді жәйттер дін талабы тұрғысынан сарапталады. Бұл дүниенің баянсыздығы мен мен ол дүниенің бақилығын салыстыра отырып, қанағат, адамгершілк, мейірім-шапағат, адалдық, ізеттілік жайында сөз қозғайды. Осыған орай, ол Мұхаммед пайғамбардан үрдіс болып келе жатқан жол: жиған малдың қызығын тек өзі көрмей, өзге жетім-жесір, мүсәпірлерге де қайырымды болу, жасаған күнәңді дер кезінде түсініп, тәубаға келу, Аллаға сол туралы шын көңілден жалынып-жалбарынудың қажеттігін ұтымды түрде сипаттайды.

Қожа Ахмет Ясауидің өз хикметтеріне алтын арқау еткен басты мәселесі: Алла Тағаланың пенделеріне деген кеңшілігі мен олардың жасаған күнәларын кешудегі қайырымдылығы, нұр шапағатын талмай сипаттап бергендігі дер едік. Ол бұл мақсатта Құдай дидарына ғашық болған пенделерінің өзге қызықтың бәрінен баз кешіп, күндіз-түні тек Аллаға құлшылық етуі қажет, бұл жолда жан мен тәнін де аямауы керек. Сонда ғана хақ дидарын көруге болады деген пікір ұсынады:

- Сүннатларын махкам тутиб уммат булгил,

Кеча, кундуз айтыб улфат булгил.

Нафсидан кечиб, жафасини рахат билгил,

Андаг ғашық еки кузи қирян иурур…

Лала дегил, ғалам сені кафир десун,

Кафир тию Мансур сифат дарға ассун.

Башиң берил хақ курсатсин,

Башиң берган хақ дидарын курар ирмиш.

Бұдан байқалғандай, әулиенің Құдай салған қиыншылық пен азапты да шыдамдылық, сабырмен жеңе білу, төзімділік таныту жөн, тынбай жылап дертін тарт, Құдай көзді тек көру үшін ғана емес, жас ағызып жылау үшін де берген дейді. Бұлай болмаған күнде Хақ Тағаланың кісі күнәсін кешу-кешпеуі екіталай, өйткені бәріне де оның әмірі ғана жүреді дегенді ескертеді:

- Таубе қылсам кечармикун қадир Алла,

Иуқ ирса ниткум анда мен ру сияһ,

Таңла барсам имек аяғ барча куә,

Хақ алдида һар не шилар асан иурур.

Өмірдің қызығы мен қиыншылығын пенде бастан қанша кешірсе де, қиыншылыққа төзіп, қуанышқа сабыр, шүкірлік етуі шарт. Бұл үшін ол үнемі бір Құдайға жалбарынып, соның кешірімін алуы қажет. Біздің халықта: «Аруақ ұрған оңалмайды, Құдай ұрған оңалады» деген мәтел бар. Немесе кейде: «Күнәсін мойындағанды Құдай да кешеді» – дейді. Сондықтан адам, алдымен, өзінің Аллаға деген көңілін, сенім-нанымын, пиғылын жөндеп алуы керек. Өмірдің қуанышынан қайғы-қасіреті көбірек, сол себепті ол Құдайға деген сенімін кемітпей, қайта оның шарапатына, кешірімділігіне нық сенгені дұрыс.

Ал Әдебиеттік түріне келетін болсақ

1. Ясауи Қожа Ахмет. Даналық кітабы. Аударған Ж.Әбдірашев. Шымкент, 1993 жыл.

2. Ясауи Ахмет. Диуани хикметтен сежмелер. Әзірлеген К.Ераслан. Анкара. 1991ж.

3. Әл-Афкар гинда әл-Ғазалий. – Байрут-Любнан: Әл-Мактаба әл-Арабия, 1983. – 242 б.

4. Құран хикаялары. Құрастырған Мұхаммед Ахмет Жадмолла. Алматы. 1992 ж

5. Кенжетаев Д.Т. Қожа Ахмет Иасауи философиясы және оның түркі дүниетанымы тарихындағы орны. Филос. ғыл. док. ғыл. дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация. – Алматы, 2007. – 259б.

Answer 2

The Main Idea of a Literary Work

The main idea of a literary work refers to the central theme or message that the author intends to convey to the reader. It is the underlying concept or argument that drives the narrative or content of the book. The main idea is often expressed through the characters, plot, setting, and other literary elements. It can be explicit or implicit, and it may require careful analysis and interpretation to fully grasp its significance.

When analyzing the main idea of a literary work, it is important to consider the author's purpose, the historical and cultural context, and the intended audience. The main idea can vary greatly depending on the genre, style, and subject matter of the book. It may explore universal themes such as love, loss, identity, or power, or it may address specific social, political, or philosophical issues.

To determine the main idea of a literary work, readers can examine recurring motifs, symbols, or patterns, analyze the characters' actions and motivations, and consider the overall structure and development of the narrative. It is also helpful to consider the author's use of language, imagery, and literary devices to convey their message.

Gaining Wisdom from Literary Works

Literary works, including philosophical and moral texts, can provide valuable insights and wisdom that can contribute to personal growth and character development. These works often explore complex human experiences, ethical dilemmas, and existential questions, offering readers different perspectives and thought-provoking ideas.

By engaging with literary works, readers can gain a deeper understanding of themselves and the world around them. They can learn from the experiences and struggles of fictional characters, empathize with their emotions, and reflect on their own beliefs and values. Literary works can challenge preconceived notions, broaden perspectives, and encourage critical thinking.

To derive wisdom from literary works, it is important to approach them with an open mind and a willingness to engage with the text. Readers can actively analyze the themes, symbols, and messages conveyed by the author, and consider how these ideas relate to their own lives and experiences. They can also engage in discussions with others, participate in book clubs or literary circles, and seek guidance from experts or scholars to deepen their understanding and interpretation of the text.

Cultivating Virtues through Literary Education

Literary education plays a crucial role in nurturing virtues and character development. By studying and analyzing literary works, individuals can develop empathy, compassion, critical thinking, and moral reasoning skills. Literary education encourages readers to explore different perspectives, challenge assumptions, and engage in ethical debates.

Through the portrayal of diverse characters and their struggles, literary works can inspire readers to reflect on their own values and behaviors. They can serve as a mirror that reflects the complexities of human nature and the consequences of our actions. By examining the choices and consequences faced by characters in literary works, readers can learn valuable lessons about responsibility, integrity, resilience, and empathy.

Literary education also fosters creativity and imagination. By exposing readers to different writing styles, genres, and literary techniques, it encourages them to think critically, express themselves effectively, and appreciate the power of language. Literary works can inspire readers to explore new ideas, challenge societal norms, and contribute to the cultural and intellectual discourse.

In conclusion, the main idea of a literary work refers to the central theme or message that the author intends to convey. Literary works can provide valuable insights and wisdom, contributing to personal growth and character development. By engaging with literary works, readers can gain a deeper understanding of themselves and the world around them. Literary education plays a crucial role in nurturing virtues and cultivating character development. It encourages empathy, critical thinking, and moral reasoning skills, while fostering creativity and imagination.