Question

Жазыңдар. 5. Оқжетпес шыңы туралы Ш.Уәлиханов жинаған әңгімелердіңтауып, оқыңдар. Ондағы фонетикалық және дәстүрлі принцибойынша жазылған сөздердің ережесін түсіндіріңдер.​

Answer 1

Көкшетауға ат басын бұратын көптеген саяхатшылардың қызығушылығын оятатын әрине табиғаттың көз тартар сұлулығы. Соның ішінде Бурабайдағы «Оқжетпес» тасының жөні бөлек. Атауының өзі бір ерекше. Жыл сайын демалуға барып жүргенімізбен, сол «Оқжетпес» жартасының қалай біткені жайында біле бермейміз әрі мән де бермейміз. Ал аңыз былай дейді:

Бурабай дейтін елді-мекенде кезінде Оқжетпес атты баһадүр өмір сүрген. Оқжетпес туа салып күн сайын емес сағат сайын өсіп, жетіле берген. Тіпті бойы тоқтаусыз өскен. Бала күнінде далада ойын қуып жүрсе, қасындағы балалардың атқан садағы оның кеудесіне әрең жеткен. Бойы ұзын өзі батырдың тірі кезінде елден абыройы асқақ болады. Жаугершілік заман келіп, күн артынан күн өтіп жаумен шайқасады. Әр күн сайын жаудың бетін қайтарып, елін аман сақтап отырған..

Answer 2

Ш. Уәлихановтың "Оқжетпес шыңы" атында жазылған әңгімелердің сөздері, фонетикалық және дәстүрлі принциптерге сәйкес жазылған. Бұл әңгімелер адал жасыл қазақ тілінің тарихы мен культурасын және қазақ халқының мәдениеттік қоғамдық-саяси дайындықтарын ақылдап байқауға арналған.

1. Фонетикалық принцип: "Оқжетпес шыңы" әндерінің сөздерінің тіл технологиясы жасалған үсінген сөздік тілболу нысандарына сәйкес жазылған. Бұл сөздерге арнап, өзгертілген белгілерді пайдалану арқылы қазақ тілінің фонетикалық мәдениеті мен тағыда тарихыны ұқсарту мақсатында әзірленген. Фонетикалық жазу барысынша, әннің кездесетін өлшеулері мен тіркесімдері де көрсетілген.

2. Дәстүрлі принцип: "Оқжетпес шыңы" әндерінің сөздерінің болған дәстүрлілігіне еңбек етілген. Бұл жазу принципі "қазақ тілінің тарихы мен культурасы" бойынша дәстүрлілігіні қамтамасыз етуге арналған. "Оқжетпес шыңы" әндерінде сөйлеу түрі, біртұтас тіркесімдер, бағыну, жатасу, жердеу және көмекшілік жасалған.

Бұл принциптердің қолдануы жазу және аударма жұмыстарында таралушы жазушылармен оқышыштарды солтүстік-шыңыл қазақ тілінің мәдениеттік қоғамдық-саяси өмірін біріктіруді арттыру мақсатында қолдайды.