Question

1. Тәуке хан билеген жылдары (Бірнеше жауабы бар) «Жеті жарғы» жасалдыҚарақұмда үш жүздің құрылтайы өтті.«Есім ханның ескі жолы» жасалдыРулар мен тайпалар арасында даулы мәселелер билер кеңесінде шешілдіТұрғындар саны 1 миллин жетті2. Кестені сәкестендіріңдерхандарБасқарған жылдарыТәуке ханТәуекел ханЕсім ханЖәңгір ханҚасым хан1598-1628жж1582-1598жж1680-1715/18жж1511-1518жж1629-1652жж​

Answer 1

Ответ:Жеті жарғы – Тәуке хан (1678 – 1718) тұсында қабылданған қазақ халқының дәстүрлі әдеп-ғұрып заңдарының жинағы. 17-ғасырда қазақ хандығының ыдырау қаупінің тууына байланысты Тәуке хан елдің ауызбірлігін арттыратын шаралар қарастырып, хандық билікті нығайтуға күш салды. Қазақ қоғамының дамуы мықты билік пен бірлікті қамтамасыз ете алатын жаңа заңдар жүйесін қажет етті. Осы ретте Тәуке хан бұрыннан қалыптасқан дәстүрлі әдеп-ғұрып заңдары мен өзінен бұрынғы хандардың тұсында қабылданған “Қасым ханның қасқа жолы” мен “Есім ханның ескі жолын” одан әрі жетілдіру арқылы жаңа заң жүйесін жасауға тырысты. Үш жүздің игі жақсылары мен билерін жинап, оның ішінде атақты Төле би, Қазыбек би, Әйтеке билер бар, Күлтөбенің басында “Тәуке ханның Жеті жарғысы” деген атауға ие болған заңдар жиынтығын қабылдады. Жеті жарғыға сүйенген қазақ билері ел ішіндегі дау-жанжалдар мен саяси маңызы бар мәселелерді тиімді шеше алды. Жаңа заң жүйесі қазақ халқының өмірлік мәселелерін барлық жағынан қамтыды, соның нәтижесінде Тәуке ханның билік еткен тұсы Қазақ хандығының барынша күшейіп, дәуірлеген кезі болды. Жеті жарғыдан кейін арнайы атаулы заң жүйесі жасалмағандықтан және Жеті жарғының өзі талап, тілекті қанағаттандырарлық деңгейде болғандықтан, оның көптеген жол-жобалары мен қағидалары 20-ғасырдың басына дейін қолданылып келді. (Мысалы, бұл қағидаларға Абай да үлкен мән бергені және кезінде өзі жасаған заң жобасында ескергені белгілі.) Жеті жарғы, қазақтың ұлттық шешендік өнеріне сай, негізінен, афоризмдерден, мақал-мәтелдерден, қанатты сөздерден құралған. Бұл жүйені мазмұндық-кезеңдік жағынан “Қасым ханның қасқа жолы” мен “Есім ханның ескі жолына” негізделген және Тәуке ханның өз дәуіріне, саясатына сай енгізілген өзгерістер деп үшке бөлуге болады. Жеті жарғының толық нұсқасы сақталмаған. Кейбір үзінділері К. Шүкірәлиевтің (1804), Я. Гавердовскийдің (1806), А. Левшиннің (1832) жазбаларында кезігеді. Олардан басқа Н.Гродеков, Л.А. Словохотов, А.П. Чулошников тәрізді орыс ғалымдарының зерттеулері мен айтқан ой-пікірлері шежіреші Ә. Қайнарбайұлынан алынған нұсқаға жақын келеді. Аталған нұсқада Жеті жарғының аталуы Тәуке хан енгізген жеті өзгеріске байланысты деген тұжырым жасалынған. Бұл өзгерістерде төрелер мен қожаларға ерекше құқық беру арқылы билікті нығайту мақсаты көзделгені айқын байқалады.

Онда жер дауы, отбасы және неке заңы, қылмыс пен құн дауына, ұрлық-қорлық, тонаушылыққа және куәлік ету мен ант беру рәсімдеріне орай қалыптасып, тұжырымдалған қазақтың ұлттық әдеп-ғұрып заңдары көрініс тапқан. «Жарғы» сөзі қазақша әділдік, шешім деген ұғымды білдірген. Түпкі мәні жарудан, нәрсенің салмағын бір жағына аудармай, дәл де әділ айырудан шыққан. Дауды әділ, тура шешкен билерді халық: «Қара қылды қақ жарған» деп мадақтайды. Ол заманда бас кетсе де әділ сөйлеген.

Бізге белгілі, «Қасым ханның қасқа жолы», «Есім ханның ескі жолы» және Тәуке ханның «жеті жарғысы» осы хан кеңесінің шешімі арқылы жарыққа шығып, елге таралған. Жәңгір ханның ұлы Тәуке «Қасым ханның қасқа жолын», «Есім ханның ескі жолын» өз дәуіріне сай етіп, сондағы ережелердің жеті түріне күрделі өзгеріс енгізгендіктен, ол өзгерістер «Тәуке ханның Жеті жарғысы» («Жеті жарлығы») аталып кеткен делінеді

Объяснение:

Answer 2

The reign of Tauke Khan and the "Seven Sultans"

The reign of Tauke Khan spanned from 1598 to 1628, and he was one of the prominent leaders during the Kazakh Khanate period. During his reign, the "Seven Sultans" or "Jeti Jargy" system was established. This system divided the Kazakh Khanate into seven regions, each ruled by a sultan. The purpose of this system was to decentralize power and provide a more efficient governance structure for the vast Kazakh territories.

The establishment of "Esim Khan's Old Road"

During the same period, the "Esim Khan's Old Road" was constructed. This road served as an important trade route connecting the Kazakh territories with other regions. It played a crucial role in facilitating trade and cultural exchange between the Kazakh Khanate and neighboring regions.

Resolving disputes and conflicts

The establishment of the "Jeti Jargy" system and the construction of the trade route were not the only significant events during Tauke Khan's reign. He also played a crucial role in resolving disputes and conflicts among the rulers and tribes within the Kazakh Khanate. His leadership and guidance helped maintain stability and unity among the Kazakh people during a challenging period.

Successors of Tauke Khan

After the reign of Tauke Khan, several other leaders took the throne of the Kazakh Khanate. Here are the names and approximate years of their reigns:

- Taukel Khan: 159

Answer 3

The reigns of Tauekel Khan (Several answers)

The reign of Tauekel Khan lasted from 1582 to 1598 [[1]]. Tauekel Khan was a prominent figure in the history of the Kazakh Khanate and played a significant role in shaping its political and military landscape. During his reign, several important events took place, including the establishment of the "Jeti Jargy" (Seven Clans) system and the creation of the "Esim Khan's Old Road" [[2]].

The "Jeti Jargy" system was a political and administrative structure that divided the Kazakh Khanate into seven major clans. This system aimed to maintain stability and balance of power among the clans. It also provided a framework for decision-making and conflict resolution within the Khanate [[1]].

The "Esim Khan's Old Road" was another significant development during Tauekel Khan's reign. This road served as a trade route connecting the Kazakh Khanate with other regions, including the Silk Road. It played a crucial role in facilitating trade and cultural exchange between the Kazakh Khanate and neighboring territories [[2]].

During Tauekel Khan's reign, various issues and disputes between rulers and tribes were resolved through negotiations and consultations. This demonstrates the importance of consensus-building and the role of the Khan in maintaining stability and unity within the Kazakh Khanate [[2]].

Successors of Tauekel Khan

After Tauekel Khan, several other Khans ruled over the Kazakh Khanate. Here are some of the notable successors:

1. Tauke Khan (1598-1628): Tauke Khan succeeded Tauekel Khan and continued his policies of maintaining stability and unity within the Kazakh Khanate. He faced various challenges, including conflicts with neighboring powers and internal disputes. However, he managed to navigate through these challenges and maintain the Khanate's independence [[1]].

2. Taukel Khan (1629-1652): Another Khan named Taukel Khan ruled over the Kazakh Khanate from 1629 to 1652. He faced significant challenges, including conflicts with the Dzungar Khanate and internal power struggles. Despite these challenges, he managed to maintain the Khanate's independence and protect its territories [[1]].

3. Esim Khan (1680-1715/18): Esim Khan was another notable Khan who ruled over the Kazakh Khanate. His reign was marked by conflicts with the Dzungar Khanate and the Russian Empire. He played a crucial role in defending the Khanate's territories and maintaining its independence [[1]].

4. Jangir Khan (1511-1518): Jangir Khan was one of the early Khans of the Kazakh Khanate. His reign was marked by conflicts with neighboring powers, including the Uzbek Khanate. Despite these challenges, he managed to consolidate the Khanate's territories and establish its authority [[1]].

5. Kasym Khan (1582-1598): Kasym Khan was another Khan who ruled over the Kazakh Khanate during the same period as Tauekel Khan. He played a significant role in the establishment of the "Jeti Jargy" system and the consolidation of the Khanate's territories [[1]].

Please note that the exact dates and details of the reigns of these Khans may vary slightly in different historical sources.