Question

та- Ц I. a АЙТЫЛЫМ леудiн кай түріне (ауызша ма, азбаша ма) катысты екенін дәлелдеп айт. 1-тапсырма. Темендегi тыйым сөздер сөй- Тыйым сөздердің мағынасына сай суреттер сал. 1. Көп сөйлеме. 2. Сейлеп турганда есiнеме. 3. Аузына тамак салып алып сөйлеме. 4. Сөйлегенде тындап отырған серiгiне тым жакындама. 5. Дауысынды тым бәсендетпе, тым екпiндеп те кетпе. Есiнеп сөйлеп турган бала. Аузына тамак салып сөйлеп отырған бала. Колын сермеп сөйлеп турган бала.​

Answer 1

Ответ:

Темендегі тыйым сөздерге сөйлеген суреттер:

1. Көп сөйлеме: Жақсы балалар көп сөйлемейді.

2. Сейлеп турганда есiнеме: Ашу күнінде біз сейлеп турар ама есiнеме.

3. Аузына тамак салып алып сөйлеме: Кешірім сүйсін, аузына тамак салып алып сөйлеу мақсатында емес.

4. Сөйлегенде тындап отырған серiгiне тым жакындама: Сен сөйлей турганда тынып отырған серiгiңе жақындама жасау мақсатында емес.

5. Дауысынды тым бәсендетпе, тым екпiндеп те кетпе: Дауысын тым бәсендетпе, тым екпiндеп те кетер екен.

Есінеп сөйлеп турган бала: Ол жасындағы жаттығушы балалармен есінемей тұр.

Аузына тамак салып сөйлеп отырған бала: Бала аузына тамак салып, артық тамаққа қонысуда.

Колын сермеп сөйлеп турган бала: Бала колын сермей, сөйлегенді жақындама барады.

Answer 2

Темендегі тыйым сөздер тілдің екі түрінен (ауызша, азбаша) көздейді. Ауызша айтуыларда тилнің таңбаларын пайдалана аламыз, оның арқылы шығашылығымызды атабілеміз. Азбаша айтуыларда эліне жеткен бір сөз немесе сөйлемге тенстеменісіз күту түйіндеме жолымен көздейді. Бүлініп шығарылған мәтіннің тыйым сөздерін табу үшін сөй-타қырыпты ашу, сөйлемдегі шағым салау, аз түйіндеме көрсету, сөйлеген жоқса тынысу, дауысты бәсеу кезектері аудару керек.

1. Көп сөйлеме: Бұл тыйым сөздердің мағынасына сай суреттер салу үшін көптеген тыйым сөйлемелерін қолдану керек. Мысалы, "жаyлы" сөзі 'алда' етпелі, ''жақсы'' дейін сөйленетін картасын көрсетеді. Бойына жанарылу, қымбат үйлеу, шат жасайтын қосылымдары кейіндісінде мысалдар көрсетілген болады.

2. Сейлеп турганда есінеме: Темендегі тыйым сөздерді сейлеп турғанда пайда болатын есінеме сұрауга да болады. Мысалы, "етiксiн" дегенде "дегенмен сей тыныштығымыз" деген мағынасын көрсетуге болады.

3. Аузына тамак салып алып сөйлеме: Тыйым сөздер ауыз арғылы айтуыларда тамақтың сезімін алу керек. Мысалы, "ажайып" сөзі 'соран едім' мағынасында, ''ахырында мекенiң бекiткен болса дап тазаң барған, осы орнында соны ала баяған боларға жауап берген'' деген бөлімдермен көрсетіледі.

4. Сөйлегенде тындап отырған серігіне тым жақындама: Тийимдегі тыйым сөздерді сөйлеген кезде айтатын сөзге келістіретін сөйлеген айтуыларды көрсету үшін қолдану керек. Мысалы, "малын" деп айтқанда "халықты қолпында отырып жүрген" деген мағынасын көрсетуге болады.

5. Дауысынды тым бәсендетпе, тым екпіндептегі: Темендегі тыйым сөздерге поэтикалық құндылығын көрсету үшін дәлелдер пайдалану керек. Мысалы, "өзгеріп кетпейді" деп айтқанда "тағйыр болмауында" деген мағынасын көрсетуге болады.

Есінеп сөйлеп тұрушы бала, аузына тамак салған бала, колын сермеп сөйлеп тұрушы бала сияқты мәтіндерде дәлелдер арқылы тыйым сөздерді табу мүмкін.