Question

Есім ханның тұлғслық қасиеті

Answer 1

Қазақта "Қасым салған қасқа жол, Есім салған ескі жол" деген қанатты сөз ежелден бар. Керей мен Әз Жәнібек негізін қалаған Қазақ хандығы әуелде әлсіз, жаңа-жаңа қаз тұрып келе жатқан-ды. Қазіргі Қазақстанның күншығысында, Жетісуда дулаттар, жалайырлар, албан, суан, наймандар, тағы басқа ру-тайпалар құрған күшті мемлекет Моғолстанға келіп, жер сұраған ақордалық бауырларына Есенбұға хан Шу-Ӏле тауларының Қозыбасыға дейінгі жерін бөліп берген. Сол заманның көне көзіндей болып, күні бүгінге дейін атын жоғалтпай, Шу бойында Хан тауы, хандар құс салған Cұңқар шыңы алыстан мұнартып, қол бұлғап тұрғандай. Қаз-қаз басып, ту көтерген Қазақ хандығы жан-жағына алаңдай қарап, күн көруге мәжбүр болған. Шығысында Ойраттардан, батысында Әмір-Темір әулеті билеп тұрған Сырдария мен Әмудария арасындағы күшті мемлекет Мауреннахрдан, солтүстігінде Сібір хандығынан қауіптенетін Моғолстанға қалқан, қорған тәрізді өмір кешті. Әсіресе, өздеріне кектеніп қалған хан Әбілхайыр әне-міне шабуылға шыға ма деген үрей бар.

Answer 2

Есім хан (Әбілхайыр) тұлғасы, күнәлісі Әбілхайыр, Орда хандығының басы жатқан Әбілхайыр ханның тұлғасы болып табылады. Есім хан Орда хандығының үшінші ханы болған. Оның тұлғалары мен қасиеттері қайта-кайта мойындаған, бірақ ал ең бірінші түрде тағайындалған хандықты ашуға және байсалуға ең жоғары міндет еткендерін басқару үшін орындалған іс-қазіргілері жасалған. Есім ханның тұлғасы туралы қазақ қазіргілері арасында үлеске туған бірнеше касиеттері, атылған хикметтері мен арада кездесетін бірнеше хикметтері бар. Ал оның қасиеттері жайлы жалпы халықаралық білім желісінде толық мәлімет жоқ.