Question

Жұмбақтың көркем шығарма екенід далелде​

Answer 1

Ответ:

жумбак кайда??? жумбаксыз калай айтамыз

Answer 2

Жұмбақ– адамның ой-өрісін, алғырлығын, білімін сынау мақсатында нақты бір зат немесе құбылыс тұспалдап сипатталатын шағын әдеби жанр.

Жұмбақ жанры дүние жүзі халықтары әдебиетінің көпшілігінде бар. Бұл жанрға Аристотель “Жұмбақ – жақсы жымдасқан метафора” деп анықтама берген. Жұмбақ әдебиеттің ежелгі үлгілерінде, ауыз әдебиетінде жиі кездесетіндіктен оны ғылымда “фольклорлық жанр”, “халықтық поэзияның шағын түрі” деп санау орын алған. Алайда, қазіргі заман әдебиеті өкілдерінің, әсіресе, балалар әдебиеті авторларының шығарм-ғында Жұмбақтар топтамасы жиі кездеседі. Сондықтан оны тек фольклорлық жанр аясында шектеуге болмайды.

Ғалымдар Жұмбақтың әуелгі тегі тыйым сөздермен және табумен төркіндес деп есептейді. Бағзы дәуірлерде адамдар айналадағы өктем күштерден сақтанғандықтан, өзара шартты сөздермен, астарлы тіркестермен тілдескен. Жұмбақ кейінгі даму барысында табу мен тыйым сөздерден жіктеліп, бөлініп шыққан. Қазақ Жұмбақтары ежелгі дәуірде туып, қазіргі кезеңге дейін ұзақ даму жолынан өтті. 13 ғасырдың 2-жартысы мен 14 ғасырдың басында құрастырылған қыпшақ тілінің сөздігі “Кодекс Куманикусте” көптеген Жұмбақтар берілген. Ондағы Жұмбақтардың құрылымы, табиғаты қазіргі қазақ Жұмбақтарына ұқсас. Мысалы, Сенде, менде жоқ, Сеңгір тауда жоқ, Өте берік таста жоқ, Қыпшақта жоқ (құс сүті). Сонымен қатар Махмұт Қашқаридің “Түрік тілінің сөздігінде” де қазіргі қазақ Жұмбақтарының алғашқы үлгілері кездеседі. Қазақ халқы Жұмбақты адамдардың білім деңгейін, парасатын аңғартатын үлкен өнер деп есептеген, сондықтан жар таңдаған жастар, ақындар, ел ішіндегі шешен, би, т.б. данагөй, қадірменді адамдар бір-біріне Жұмбақ жолдап, ақыл-ой сынасып, таным салыстырған. Жұмбақ қара сөз түрінде де, өлең түрінде де, ақындық айтыс түрінде де кездеседі. Жұмбақ бейнелі суретпен айтылады. Мысалы, “Айдалада ақ отау, аузы-мұрны жоқ отау” (жұмыртқа), “Отқа жанбас, суға батпас” (мұз). Заттың сапасына (“Бауыздасаң, қан орнына су ағар” – қауын), қызмет-қимылына (“Жанды сағат айқай салад” – есек) қарай құрылатын Жұмбақтар көп. Кейде Жұмбақ тікелей ашық сұрау түрінде айтылады. Жұмбақ шешендік сөздермен де (“Ағат деген немене? Сағат деген немене?”), мақал-мәтелдермен де (“Сырты жылтырауық болғанмен, іші қалтырауық”) жанасымды.

Қазақ әдебиетінде ақындардың ауызша, жазбаша жұмбақ айтыстары көп кездеседі (мысалы, Жігіт пен қыздың жұмбақ айтыстары, Сапарғали мен Нұржанның айтысы, т.б.). Жұмбақтың композициялық құрылымы, әдетте, екі бөлікті болып келеді, бірінші бөлікті Жұмбақтың байлауы, екінші бөлікті Жұмбақтың шешімі деп атайды. Жұмбақта заттың түрі-түсі, көлемі, қасиетімен қатар, оның атқаратын қызметі немесе қимыл-әрекеті де айтылады. Жұмбақ – таным құралы, сондықтан бір құбылысты түрлендіре құбылту арқылы әр тарап, сан қырынан тануға болады. Кейде байламның барлық қасиеттері толық суреттелмей, бір ғана белгісі айтылуы мүмкін. Сондықтан Жұмбақ шешуін табудың ауыр-жеңілдігі нысан суретінің қаншалықты толық, дәл берілуінде. Жұмбақты шешу – сипаттамадан соң сыңар бейнеден байламды табу арқылы жүреді. Сипаттамада байламның белгілері айтылады, осы белгілерге қарап нысанды ойша кескіндеу, елестету, мәтінді ести отырып, ұқсастырылған нәрсе мен байлам арасындағы байланысты зерделеу процесі өрбиді. Жұмбақта белгілі бір өлеңдік қалып сақталмайды. Оның ырғақтық-ұйқастық құрылымы сан алуан жолдармен өрнектеледі. Жұмбақ жанрына тән басты ерекшелік – көлемі шағын, құрылымы жұп-жұмыр, шымыр болып, аз сөзбен көп нәрсені айта білуге бейімділік. Жұмбақ сөйлемдері көбінесе қысқа, жинақы келеді, кейде образбен өрілген кішкене ғана ұғымды білдіретін сөйлем, не сөз тіркесі түрінде кездеседі. Жұмбақтың ең басты поэтикалық құралы – метафоралық тәсіл. Жұмбақта тұспалдап айтылатын нәрселер дайын, ап-айқын күйінде көрінбей, емеурінмен елес береді. Тұспалдау арқылы байламның сыңар бейнесі сомдалады, оның бейнесі басқа құбылысқа көшіріледі. Жұмбақтар түрлі жағдайларды суреттеуді мақсат етпейді, оқиғаларды да баяндамайды, тек әр түрлі заттар мен құбылыстардан образдарға нақыш боларлықтай өрнектер табады.

Answer 3

Өзімізге жұмбақтың көркем шығарма екенін далелдеу үшін адамдардың тұрақты жақсы келетін себептерді білуге болады. Жұмбақтардың көркем шығармасы шынайы жағдайларда жасалуы мүмкін:

1. Жайлыдау. Жұмбақтар адамдарды тыныштыққа ұшырау мақсатында шығарады. Олардың көркем шығармасы, егер адам байласа да, ол байланған жерге ұшырады. Сондықтан әдетте жайлыдаушылар бір жерде дайындалған жұмбақты бағалайды.

2. Қауіпсіздік. Жұмбақтар көркем шығармасын ұшырған жағдайда жасауы мүмкін. Бұл жағдайда адамдар қауіпсіздік жасап, жұмбақтардың көркем шығармасын ұшырау мүмкіндігін береді.

3. Тіл үйрету. Жұмбақтарды әдетте тіл үйрету мақсатында шығару жеткілік етеді. Оларды әдетте көбінесе адамдармен бірлескен орталық жердің жақсы басқаруын жасайды.

Сондықтан, көркем шығарма жұмбақтардың жайлыдау, қауіпсіздік, немесе тіл үйрету мақсатында жасалуы мүмкін. Өзіңізге тиімді болатын далелдерді байқаулау арқылы, сіз оларды ақпараттылап, тағайындау жасау жолын таба аласыз.

Answer 4

Жұмбақтың көркем шығармасы жасандай кездесе, бұның далелі кейбір факторларга байланысқан болуы мүмкін. Бұл факторлардың көркем шығарманың себебі болуы мүмкін:

1. Зорындаған өзгерістер: Тамақтың қалыптасуында, өзгертулердің жасалуы немесе бір түрлі жеңілтулерін жасау керек екенінің байланысқан болуы мүмкін. Бір кесірі жақсы тамақты байланыстыру үшін тамағы өзгертуге жатады.

2. Жұмбақтың жасы: Жұмбақтар кейінгі бір жасқа келгенде немесе жасау жетімді болмаса, көркем шығармасы болуы мүмкін. Егер жұмбақтың жасы бала жасы болса, бу жас адамдарды толықтай тамақпен ашып қойып табу мүмкін емес.

3. Зор белгілерінің жоқтығы: Жұмбақтың тамағы қалай болса, көркем шығарма жасауы мүмкін емес. Әдетте, тамағының жақсы болуы үшін зор көрсеткіштерінің болуы керек.

4. Даму жөніндегі көмірсорғыштарының аурулары: Көмірсорғыштардың аурулары немесе олардың жеткені дамы қатарлы кездесуі көркем шығарманың себебі болуы мүмкін. Бұл себептер жұмбақтың қалуында созылушы жөндеулерге жол ашып келеді.

5. Зиян кісігі: Жұмбақтың тамағын зиян кісігі, қосымша мақсаттарды орындауы мүмкін. Бұл мәселе, ол қалай жасалатын тамақты қабылдайды немесе қабылдамайды екенінің байланысқан болуы мүмкін.

Сіздің жұмбақтың көркем шығармасы туралы сорауыңызды деталдарымен білгілеу үшін, оның мәселесін жасауға ынталандыратын аспаптарды тексеруіңіз керек. Ал егер бұл көркем шығарма үшін жазбаға тұра алмаса немесе себебі туралы алып алу үшін бейімделуіңіз керек болса, денсаулық жандармасында медициналық кеңес сұрауыңыз жақсы болады.