Question

Тұсау кескенде қандай ырымдар жасалады​

Answer 1

Тұсаукесер – сәби қаз тұрғаннан кейін тез жүріп кетсін деген тілекпен жасалатын ғұрып, ырым.



Ол үшін арнайы ала жіп дайындалады. Бұл ала жіп аттамасын деген ұғымнан шыққан. Сол жіппен баланың аяғын тұсап, оны жүріс-тұрысы ширақ әйелге қидырады. Сүріншек, жайбасар адамдарға баланың тұсауын кестірмейді. Тұсауы кесілген баланы қолынан ұстап жүгіртеді, шашу шашылады. Баланың ата-анасы тұсау кесушіге кәдесін береді. Тұсау кесу тойының негізгі жабдықтары 1,5 м ала жіп, өткір қайшы немесе пышақ.

Тұсаукесердің жібін дайындаудың бірнеше түрлері, жолдары, сенімдері де бар. Көбейіп, көгере берсін деп көк шөптен есіп жасайды. Бай болсын деп малдың тоқ ішегінен де өреді. Адал болсын деп ала жіптен де жасайды.

Тұсау кесу тойына ауылдың қыз-келіншектері, әжелер шақырылады. Ет асылып, шай қайнатылады. Тойға келгендер шашуға құрт, май, тәтті тағамдар, балаға ойыншық, асық, сылдырмақ, т.б. әкеледі. Бұдан кейін 2 – 3 жасар балаларды жарыстырып, озғандарына бәйге береді. Балаларға өлең, жыр, тақпақ, жаңылтпаш айтқызады. Той тарқарда әжелер тойдан немерелеріне сарқыт деп қалталарына тәтті, бауырсақ, құрт-ірімшік салып алады. Тұсау кескен әйелге көйлек немесе аяқ киім сыйлайды.[1][2]

Тұсаукесер күнін белгілеп, қонақтарды шақыруӨңдеу

Сәби "тәй-тәйлап" жүре бастағанда өткізіледі. Алдымен, тұсаукесер күні белгіленіп, арнайы қонақтар шақырылады. Бұл күні кейбір ауқатты адамдар көкпар да тартқызып, арты думанды тойға да ұласып кетуі ғажап емес.

Көпшілік арасында баланың тұсауын кесетін адамды таңдап алуӨңдеу

Жиналған көпшілік арасынан көбінесе жүрісі жылдам, қимылы ширақ, іске епті қасиеттерімен көзге түсетін қағілез, пысық адам таңдалып алынып, нәрестенің тұсаукесерін соған тапсырады. Тұсау кескен адамға сәбидің тұсауына байланыстығ, арнайы "тұсаукесер" сыйлығы беріледі.

Кең дала, таза ауада жайылған дастархан жанына қазық қағып, аяғы тұсалған баланы арқандап қоюӨңдеу

Тұсаукесер салты алдында жиналғандар кең дала, таза ауаға шығып, үсті түрлі тәтті дәмге толы бала-шағаға арналған дастархан жанына қазық қағып, аяғы тұсалған баланы арқандап қояды.

Балаларды жаяу жарысқа жіберуӨңдеу

Тойдың негізгі жанкүйерлері - балалар алыстан жаяу жарысқа жіберіледі, қай озып келгені арқанды қиып, барлық дастархандағы дәмге ие болады, оған арнайы сыйлық беріледі.

Баланың тұсауын кесуӨңдеу

Бұдан соң "Жүйрік бол!", "Шауып кет!" т.б. тілектер айта отырып, екі қолынан екі адам жетектеген баланың тұсауын таңдалып алынған адам ала жіппен кесіп жібереді. Тұсауы кесілген соң, сәбиді екі адам ортаға алып шығып тез-тез жүргізеді. Осы кезде "Тұсаукесер" жыры шырқалады.

Answer 2

Тұсау кесу жұмысында бірнеше ырымдар жасалуы мүмкін:

1. Ашық аудару ырлары: Тұсау кескінді адамдарды айналдыратын болғандықтан, аудару бойынша ырлар жазу азаматтардың сезімін толтыруға мүмкіндік береді.

2. Сұраулы ырлар: Тұсау кезінде адамдардың сұрауларына жауап болары ырларды жазу оңай. Айтыс болса, сұраулардың тізіміндегі сұрауларға жауап болары ырлар жазу салық.

3. Атқарушылық ырлар: Тұсау кескінді адамдардың қолдауын сұрау ету үшін ырлар жазу оңай. Мысалы, қажетті мақсатты кешенің жаңа пенелерінің атауларын жазатын ырлар.

4. Тақырыпты ырлар: Тұсау кезінде мәліметтер туралы ырлар жазу мүмкін. Ол тақырыпқа байланысты мәліметтерді ұсыну, сипаттау және түсіндіру мақсаттарын орындауға көмек көрсетуі мүмкін.

5. Сауалды ырлар: Тұсау кезінде адамдардың ойлауына назар аудару, сауалдар қойу және оларды шешу үшін ырлар жазу оңай. Бұл ырлар адамдарды талқылау процесінде жоғары қоймаларга айналдырады.

6. Алдау ырлары: Тұсау кезінде белгілі кезеңге дейінгі ырларды жазу оңай. Мысалы, тұсау барысында адамдарды алдамау, демалыс жасау үшін ырлар.

7. Той ырлары: Тұсау кезінде адамдарды жылжымайтын тойлар, асығылтар үшін ырлар жазу мүмкін.

Тұсау кескінді ырларды жазудың негізгі тиімділігі - адамдардың мақсаттарын, талаптарын және бекітілетін мәселелерді түсіну.