Question

Төмендегі сұрақтарды пайдаланып диалог құрастырыңыз. 1.Арал экологиясы мәселесі тек Қазақстанға қатысты ма?

Answer 1

Ответ:

- Сәлем Айнұр

-Сәлем Болат

- Бүгінгі сабақта біз жаһандық проблемалар туралы сөйлестік. Үй жұмысына бізге өз ойымызды доспен талқылап эссе жазу керек деді. Маған көмектесесін бе?

- иә, әрине көмектесем. Сұрағынды оқы

- арал экологиясы мәселесі тек Қазақстанға қатысты ма?

- жоқ. Ол орналасуы бойынша Өзбекстанға да қатысты. 1960 жылдардан бастап Арал өңірін игеру қолға алынды. Осы аймақтағы игерілетін жер көлемі бұрынғыдай Өзбекстан мен Тәжікстанда 1,5, Түрікменстанда 2,4, Қазақстанда 1,7 есеге өсті. Ал Әмудария мен Сырдария бойындағы Халықтың саны 1960-1987 жылдар аралығында 2,2 есеге артты. Халық санының өсуіне орай суға деген қажеттілік те артты.

Answer 2

Табиғи ресурстардың пайдалануы мен аралдардың экологиялық мәселесі әлемдегі көптеген елдерге қатысты. Қазақстан да бұл бақыттылықпен жаңадан болатын елдерден бірі. Жерінің бірнеше бөлігі аралдармен бөлісіп, олардың экологиялық жағдайын өзгерту мәселесін тудыратын болып табылады.

Бірінші рет, Арал теңізінің экологиялық күйі өте танымал еді. Советтік кезеңнің соңында, Арал теңізінің суды салу мақсатында көп тамақ қайтару амалдары жасалды. Бұл амалдар тарихи бойы Арал теңізінің судын қамтиды, теңіздің су деңгейі кемейіп, аралдардың биіктігі кемейді.

Содан кейін, Арал теңізінің батыс бөлігінде Қозылорда облысы мен Қызылорда облысы аралдарының суды Арал теңізінің терең батысындағы арал теңізіне қатысты. Бұл да экологиялық мәселе болып табылады, сол себебті, Арал теңізінің батыс бөлігі өз ортақ терең батысындағы арал теңізінің суымен жабылып, арал теңізінің деңгейі кемейеді.

Әрі жаттығушы, кемінде үш елдің (Қазақстан, Озбекстан, Түрікменстан) экологиялық соты орындалып жатқан. Бұл елдердің Арал теңізінің судынан кемінде қатысты болуы және осы судың азуына байланысты экологиялық мәселелерін шешу қажеттілігін көрсетеді.

Сонымен қатар, аралдардың экологиялық мәселесі тек Қазақстанға қатысты емес, ол алемдегі басқа елдерге де талдау жасайды. Орысстан, АҚШ-тың ұлттық экологиялық ұйымдары, Жапония мен Шығыс Азия елдері осы мәселені көрсететін басқа екі міндетті елдерге айналдырады.