Question

Еріндік дауыстылар деген не ​

Answer 1

Ответ:

Ерін үндестігі. Дауыстылардың бір сөз көлемінде еріннің қызметіне қарай үндесіп келуін ерін үндестігі деп аталады. Бұл заң бойынша сөздің бірінші буынында еріндік дауысты болса, қалған буындарында да еріндіктер тұруға тиіс. Мысалы: түйөлөрүмүздүң, көбөлөктөрдү деген сияқты. Бұлай айту, яғни ерін үндестігі алтай, қырғыз тілдеріне тән заңдылық түрінде танылады. Қазақ тілінде ерін үндестігі бар ма, бар болса, неше буынға жетеді дейтін мәселе әлі күнге толық шешімін таба алмай келеді.

Қазіргі қазақ тіліндегі ерін үндестігі жайында пікір айтушылар академик І.Кеңесбаевтың тұжырымын негізге алып жүр [1]. 1954 жылы жарық көрген «Қазіргі қазақ тілінің» фонетика тарауында былай делінген: «Әдеби тілде (жазу нормасын еске алғанда) ерін үндестігі тіпті еленбейді десе де болады. Осыған қарағанда ерін үндестігінің қазақ әдеби тілі үшін айтарлықтай үлкен мәні бар деуге болмайды». Ал келесі бетте мынадай жолдар жазылған: «Қазақтың ауызекі тілінде аздап болса да ерін үндестігі байқалады. Ерін үндестігінің күші үш буыннан аспайды: әсіресе екі буынды сөзде ерін дауыстысымен келген алғашқы буынның еріндік ықпалы анық сезіліп тұрады: үшінші буында солғындау сезіледі». Осы қағида фонетика оқулығының кейінгі басылымдарында да өзгеріссіз қайталанып жүр.

Бұдан шығатын тұжырым: қазіргі қазақ тілінде бірінші буында еріндік дауыстылар (о, ө, ұ, ү,) келіп, екінші буында езулік е, ы, і әріптері жазылса, онда оларға (е, ы, і) еріндік (ө, ұ, ү,) дауыстылардың міндетті түрде әсері болады. Тіпті «Қазақ тілінде өзге түркі халықтарының тілдеріндегі сияқты еріндік дауысты дыбыстар үндестігі жоқ» - дейтін автор да: «құлұн, жұлұн, төсө сияқтанып естіліп тұрса да» - дейді.

Сөздің айтылу нормаларын арнайы қарастырған еңбегінде Р.Сыздықова да ерін үндестігі туралы өз зерттеуінде былай дейді: «Сөздің басындағы немесе бірінші ашық буындағы ұ,ү,у,о,ө дыбыстары және екі дауыстының ортасында келген у дыбысы (тауық, бауыр сияқты сөздерде) келесі буындағы ы, і дыбыстарын өзгертіп, ұ, ү-лерге жуықтатып естіртеді. Мысалы: кү-ліп, құ-лын, бү-гін, о-рын болып айтылады. Еріндік дыбыстардың ықпалы үшінші, төртінші буындарда біртіндеп әлсірей береді. Мысалы: күмістің деген сөздің екінші буыны ү-ге ұқсап, соған жуық айтылса, үшінші буынында і-ге жуықтау айтылады: күмүсті».

Объяснение:

осылай болу керек

Answer 2

Еріндік дауыстылар, тарихи қазіргі Казақстан жеріндегі ескерткіштермен, кездесуіштермен, дауыстылықпен байланыстырылады. Ол, көптеген оқиғаларды, жарыс жатқыштарын және басқа дауыс оқиғаларын көзделеді. Еріндік дауыстылардың кез-келген жерде де болуы мүмкін, себебі олар азаматтар арасында келесі мәселелерді шешу, өзара қауіпсіздік пен жауапкершілікті арттыру үшін жасалады:

1. Ескерткіштер мен таныстыру: Еріндік дауыстылар жерді талдамау, жерді танымайтын азаматтар арасында таныстыру арқылы кездесуіштерді басу және салымды жүргізу мақсатында қолданылады.

2. Байланыс жасау: Еріндік дауыстылар азаматтар арасында байланыстық жасау, олардың бір-бірімен байланысуын жою үшін мүмкіндіктерді жариялау мақсатында қолданылады.

3. Жарыс жатқыштары: Еріндік дауыстылар азаматтар арасында жарыс жатқыштарын жүргізу мақсатында қолданылады. Бұл дауыс ойлау және адалдықпен шешу үшін кез-келген жақсыларды және қатерліліктерді көзделеді.

4. Мәселелерді шешу: Еріндік дауыстылар бірлесіп мәселелерді шешу, келесі бір азамат немесе группаның көмек көрсетуін сұрай алатын жақсыларды және мүмкіндіктерді талдамау мақсатында қолданылады.

5. Жауапкершілікті арттыру: Еріндік дауыстылар азаматтарды жауапкершілікті таныту, оларды қолдану туралы ақпарат беру және байланыс орнату арқылы жауапкершілікті арттыру мақсатында қолданылады.

Еріндік дауыстылардың мақсаты басқа азаматтарды анықтау, байланыстықты арттыру, жарыс жатқыштарын жүргізу, адастықты жою және мәселелерді шешу арқылы жаман жағдайларды алдап тастау болуы мүмкін.