Question

2. Сабақтан алған ақпараттарың бойынша <Ұлы Дала өркениеті > тақырыбында эссе жазыңдар Сөз саны 80-100 сроооочнннооо

Answer 1

Ответ:

Дала өркениеті - түркі тектес халықгардың, соның ішінде қазақтардың материалдык жəне рухани құндылықтарының даму сатысы; этномəдени жүйенің қалыптасуындағы табиғи-тарихи тұрпат. Адамзат тарихын зерттеу барысында өркениет атауының өзіне əр түрлі, кейде бір-біріне қарама-қайшы анықтамалар қалыптасты.Еуропаға əсіре табынушы кейбір ойшылдар өздігінше жетілген мәдени-тарихи аймақтардың санын түгендеп, кейде — 8 (О.Шпенглер), кейде 36 өркениет ошағына (А.Тойнби) жеткізіп қойды. Әйтсе де, осы тұжырымдаманы жақтаушылар Алтайдан Карпат тауларына дейінгі ұлан-байтақ кеңістікте көшпелі-отырықшы тұрмыс кешкен түркі тектес халықтардың өткеніне астамшылдықпен қарап, "тарихи дамудан тысқары қалған қауым" ретінде көрсетуге тырысты. Соған қарамастан, өркендеп-өрбу негізі, географиялық- табиғи аясы әлі далалық тұрпат саналатын көшпелі шығыс жұртының өзіндік өркениеті хақында дəйекті пікір түйген ғалымдар аз емес.Еуропаның ұлылығын мойындамау əбестік болар еді. Сол сияқты Азияның ұлылығын ұмыту да — қателік. Азия адамзаттың ұлы рухани көсемдерін бергенін ешқашан естен шығармау керек. Оның ұлы ойшылдарын айтпағанның өзінде, əлемдегі ең басты екі діннің негізін қалаушылар — Ғайса мен Мухаммед пайғамбарларды берген Азия ғой" дейді. Шын мəнінде, көшпелілер қоғамын тұрпайы деңгейі, тарихи дамудан сырт айналған орта санаған Тойнбидің өзі өркениет үрдісін табиғи ортамен байланыстырып, Қытай, Қытай өркениетін құрлықтық-қоғамдық тұтасстық ретінде қарастырған. Ендеше, Азия мен Еуропа арасындағы алып кеңістік — ежелгі Дешті Қыпшақ төсінде эволюция жолмен калыптасқан мәдени-экономикалық, рухани тұтастықты, жартылай көшпелі, жартылай отырықшы тұрмыс кешкен дала тұрғындарының этнотарихи жүйесін Дала өркениеті деп атауға толық негіз бар. Климат құбылмалылығына жаппай әрі тікелей тәуелді күйдегі көшпелі мал шаруашылығы далалықтардың геоэкономикалық, геосаяси, геомәдени икемділігін белгілі бір дәрежеде шектегенімен, тұйыққа қамай алмады; керісінше, бұл солтүстік- еуразиялық кеңістік тұрғындарының өзіндік ерекшелікке толы əлеуметтану процесі мен нәсілдік-генетик. бірігуіне жол ашты. Жабайы жылқылар мен түйелерді қолға үйретіп, осыған орай арба мен әбзел ойлап табуы көшпелілерді өркениет даңқына жетелеген алғашқы, тың қадам болды. Металл өндеу, қыш ыдыс жасау, мата тоқу, зергерлік кәсіп қарқынды дамып, "жұлдыз барлап, жол табу" арқылы алғашқы астрономия, ғарыштық түсініктері орныға бастады. Қандық-туыстық байланыстар мен әлеуметтік ұжымдасудың жан-жақты, қатаң түрде сатыланған жүйесі қалыптасты.

Answer 2

Ответ:

Дала өркениеті - түркі тектес халықгардың, соның ішінде қазақтардың материалдык жəне рухани құндылықтарының даму сатысы; этномəдени жүйенің қалыптасуындағы табиғи-тарихи тұрпат. Адамзат тарихын зерттеу барысында өркениет атауының өзіне əр түрлі, кейде бір-біріне қарама-қайшы анықтамалар қалыптасты. Америка тарихшысы Л.Морган (1999-188ә) мен Ф.Энгель оны адамзат дамуындағы жоғары, жазусызуды енгізу кезеңі ("тағылық — жабайылық — "өркениеттілік" ұштағаны арқылы) ретінде сипаттады. Кейінгі кездері бұл термин адамзат дамуының аймақтық, салыстырмалы түрде бір-біріне тәуелсіз жетілген пішімдерін бейнелеу үшін қолданылып жүр. Еуропаға əсіре табынушы кейбір ойшылдар өздігінше жетілген мәдени-тарихи аймақтардың санын түгендеп, кейде — 8 (О.Шпенглер), кейде 36 өркениет ошағына (А.Тойнби) жеткізіп қойды.

Answer 3

«Ұлы Дала өркениеті» тақырыбы қазіргі таңдаулы жағдайда тарихи, географиялық, экологиялық және культурлық байланыстар бойынша кең ерекше талдауларға аталған бір тақырып болып табылады. Ұлы Дала көптеген халықтар мен дәулеттерге үйленген территория болып, бірінші болып, оның тарихында мемлекеттерді жүгіру, халықтарды біріктіру, алау тағы басқа бір көптеген кездестігі іске асыру аспектімен мемлекеттік политикалар мен жаттығу кезінде жетіспеуші рөл атқарады.

Ұлы Дала өркениеті тарихтық бетбақты жерді талап етеді. Мысалы, осы өркениеті үшін древние цивилизации жаттығу кезінде олардың ұзақтықтары, өзара байланыстары мен жаттығу өткендері болуы мемлекеттік және культурлық алмасуларды қалыптастыруда өзгеше байланыстарды жасауы мүмкін. Ұлы Дала тарихында тұрғындар мен салдар танысқан, өзара көмекші болған, басқаруды жеделдіктерді жүргізген жер болып саналады.

Ұлы Дала өркениетінің географиялық жаттығуы өте маңызды. Бұл өркениетінің күшейіп кетуі, оның екі тарапты таралауы, жерді байланыстары мен түрлі экологиялық шарттары орта жасауына көмек көрсетеді. Мысалы, Ұлы Дала өркениетінде өткен жылдамдықтар мен климаттық өзгешеліктердің пайда болуы экологиялық жаттығумен байланысты өзгергені сияқты, местелердің жаттығуы мен тарихы жаттығуларының барлық ауылдарда туралы көздері мен байланыстары бар болуы туындайтын факторларды масштабты көздейді.

Сондай-ақ, Ұлы Дала өркениетінің көптеген елдерінің тілдері мен культуралық тұрастары бойынша орта біріктірілгенге, біріктірілумен, бір-бірімен байланысты көмекші рөл атқаратын факторлар болады. Осы өркениеті басып алу, оны ашу, салыстыру мен байланысқа тұру үшін көптеген кездестіктерде көмекші рөл атқарады.

Сауалдар мен проблемаларды байланыстырғанда, Ұлы Дала өркениеті тарихының барлық жылдарынан, оның өзгергендігінен, көптеген халықтар мен мемлекеттерге үйлену процестерінен көздері мен тағдырыбы болуы өте маңызды. Оның тарихында көптеген жылдамдықтар мен өзге көздерді анықтау мен талдау өте маңызды болады. Кейбір мемлекеттер Ұлы Дала өркениетінде өз территорияларын кеңейту, басып алу, экономикалық немесе саяси стратегияларын жүзеге асыратын кезде, осы та