Question

Эл Фараби Қашықтасын туған жер өлеңінде көтерілген әлеуметтік қоғамдық мәселені идеясы арқылы түсіндіріп ойталғау жасаңыз​

Answer 1

Ответ:

Дүние жүзілік мәдениет пен білімнің Аристотельден кейінгі екінші ұстазы атанған данышпан әл-Фараби ғылым мен өнердің барлық саласына өлшеусіз үлес қосып, артында өшпес із қалдырды. Фарабитанушы ғалымдардың зерттеулеріне қарағанда Әбу Насыр үлкен ақын болған. Әдебиетші ғалым Немат Келімбетов: – Әбу Насыр әл-Фараби – өз дәуірінің көрнекті ақындарының бірі, – деген. Орта ғасырда өмір сүрген араб тарихшыларының еңбектерінде әл-Фараби көп өлең жазған деген пікір айтылады. Бірақ оның жырлары толық сақталмаған, бізге бірнеше өлеңі ғана мәлім.

Әл-Фарабидің өлеңдері Аян Нысаналиннің аударуымен «Әбунасыр әл-Фараби. Трактат пен өлеңдер» жинағында 1974 жылы «Жазушы» баспасынан жарық көрді.Ақын өлеңдерінің негізгі тақырыбы – өмірдің мән-мағынасын зерделеу, ғылымға ұмтылуды, оқу мен білімді мадақтау, адамгершілікті насихаттау. Ақыл-парасат пен оқу-ағарту ісінің жалынды күрескері болған Фараби зорлық-зомбылық атаулыға барынша қарсы шықты. Осы идеяны өз жырларына арқау етті. Әл-Фараби өзінің «Өлең өнерінің қағидалары туралы трактат» деген еңбегінде ұстазы Аристотельдің «Поэтика» атты зерттеуіне сілтеме жасай отырып, өлең жазудағы ақындық шеберлік пен өнер жайында ғылыми ой-пікірлер айтады. Ол «Өлең кітабында» поэзияның бірқатар теориялық мәселелеріне – өлеңнің композициялық қүрылысына, шумағына, өлшеміне, ұйқасына шолу жасай келіп, жырдың барлық компоненттері ақынның айтайын деп отырған ой жүйесіне лайық, орынды болу керек деген түйін жасайды.

Жақсы өлеңде қашан да басы артық, оғаш тұрған шумақ, тармақ болмайтынын ескертеді. Автордың айтпақ болған басты пікірі – өлеңнің ішкі мән-мағынасы мен сыртқы тұлғасы өзара қабысып, логикалық тұрғыдан үндесіп тұруы тиіс. Поэзиялық туындының әрбір буыны, бунағы, ұйқасы, үні, өлшемі бір-бірімен үндесіп, дәлме-дәл келгенде ғана оқырманның ойынан шығады. Бұл жағынан, әл-Фараби бабамыздың поэзияға қойған талаптары Абай Құнанбайұлының: Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы,

Қиыннан қиыстырар ер данасы.

Тілге жеңіл, жүрекке жылы тиіп,

Теп-тегіс жұмыр келсін айналасы, – деп өлеңнің мағынасы, құрылысы, ұйқасы тыңдаушының жүрегіне жол табатындай болуы керек деген ойымен сабақтасып жатқандай.

Answer 2

Қашықтас – бұл XI ғасырдың басында тұған әлемдіктің ең билікті философтарының бірі. Ол, елімізге болмаса да, олардың жырларынан, таптырмаларынан танымалы боларымызды сызатын әдеби жаттығулар арқылы сақтап қоймайтын тырысты ғалым. Егер ол айтып жүрген жеріне көтерілген әлемді түсіну көрсетіп, осы бетте көбірек сұрау жасау көптеген көмек көрсетігендігін меңгереді. Бұл азымытты жағдайда, Фарабиның мұны меңгередігіне өтініш етемін.

1. Қашықтас – жер өлеңінде көтерілген әлеуметтік қоғамдық мәселесін түсіндіру.

Бірінші осы сұрауды шешу үшін, Қашықтас жеріндегі әлеуметтік жағдайды түсінуі көрсетілуі маңызды. Ол әлемдік философияның жетекшілерінің кез-келгені де көпшілікті басқалардан алып келе жаттықтықты тұзуы жатпайтын әлемдік мәселелері салуда жүргізілген іс-әрекеттерге байланысты талаптарды беретіндігін дайындады. Сондықтан, олардың кездестіруі, әлемдік қызметтерге байланысты маңызды айтылды. Қашықтастың жерінде көтерілген әлеуметтік қоғамдық мәселесі тік талдау жасауға, оны соттау жасауға жаттамасыну жасауға арналған бұғытуды жатқызады. Ол әлемдік мәселелерге көмек көрсету, жаттықтықты көтеру, кез келген жерде жай-жапсыздық пен біріккенді басқаруды қамтамасыз ету мақсатында орташа адамдардың қатарында қоғамдық бірлікке сілтемелі орган ретінде қалыптасу үшін қажетті қосымша әдеби мақсатта болды.

2. Идея арқылы түсіндіруп ойталу.

Қашықтастың мінезі осы мәселе мен тауарларымен жаттығу қазіргі білім беру метоттарын анализдайтын екі аспекті бар. Ал екінші жағдайда, ідеяларды, тауарларды тауарлар мен ідеялар мен тауарлар жаттығу пайдалану түрімен санауды сипаттау болмаса да, оларды түсіну мен жаттығу үшін адамдарды білім беру процесіндегі басқа өзгерістерге байланысты ескеруі кездестіріп тастауы керек. Бұл жерде ідеялар мен тауарлармен қажетті өзгерістерді жасау үшін алдын-ала қолданылатын медиациялық жолдарды мекендейтін қайталама жасау жаттығу жасауға арналған болмауы көмек көрсетілген. Бұл салалатқан жаттығу әлемдік философияда байланыс құрметті фактор болып санал