Question

Қазақстан республикасының саяси жүйесі текст не большой

Answer 1

Тәуелсіздік жылдары  Қазақстанның жаңа мемлекетін  және оның  саяси жүйесін қалыптастыру оңай болған жоқ.  Бұл үрдіс өте қайшылықты, тартысты, қателіктер мен қатерлер арқылы жүргенін ашық айту қажет.

 Қазақстан мемлекеті нысаны мен табиғатын анықтауда ХХ ғасырдың 90-шы жылдарында еліміздің саяси басшылығы мен интеллектуалдық күштері алдында  аса күрделі міндеттер тұрды.

  Сол тарихи да тағдырлы уақытта  дербес мемлекетті құру ісіндегі төтенше   жауапкершілікті өзіне алған Н. Назарбаев былай деп толғанады: «Қазіргі сарапшылар белгілі бір саяси режим жайында баға бергенде, оның мойнындағы міндеттерді ескермей, баға беруге тырысады. Ол мемлекетті қалыптастыру, бір экономикалық жүйеден екінші бір экономикалық жүйеге көшу, демократиялану процесін дамыту, әлеуметтік және ұлтаралық орнықтылықты сақтау және нығайту, сыртқы саяси бағыттар желісін тарту… Ұлттық жаңару, мемле­кеттікті қалпына келтіру әрдайым оп-оңай жүзеге аса бермейді»  [1, 128 б.].  

Тәуелсіз Қазақстан  мемлекетінің қалыптасу  кезеңі бұрынғы КСРО аумағында саяси, әлеуметтік экономикалық мүдделер мен қатынастардың ерекше шиеленісуі үдерісімен қабаттаса жүрді. Әлеумет­тік топтардың мүдделері мен қажеттерін бұрынғы саяси режим қанағаттандыра алмады. Оның ішіндегі ең өткір, шетін тұрғандары – азаматтардың саяси, экономикалық және әлеуметтік құқықтарын кеңейту, сөз бостандығы, ұлттар мен этностардың тіл, мәдениет саласындағы сұраныстарын мүмкін­дігін­ше қанағаттандыру, азаматтардың қауіпсіз­дігін нығайтып, азаматтық татулық пен қоғамдық тәр­тіпті нығайту еді. Қазақстанның болашақ мемле­кеттік дамуы туралы берік, сындарлы  тұжырымдама әлі қалыптаспаған еді.

Ол кездегі еліміз алдында тұрған ең күрделі проблема  мемлекетті қалыптастыру еді.  Мемлекет – саяси жүйенің аумақтық, заңды,  жария, егемен, легитимді, құқықты,  жоғары деңгейде  инсти­тут­танған, жалпыға бірдей әмбебап ұйымы. Ол  қоғамның  саяси жүйесінің бір бөлігі бола отырып, мақсатты, жария, ашық, заңды, ел мен халықтың  еге­мендігінің бірден бір көзі, субектісі  және егесі ретін­де қызмет істейді. Мемлекет саяси жүйенің бір бөлігі, ал ол сонымен бірге, оның  барлық кіші жүйе­­лері мен салаларын қамтитын, біріктіретін, заңдар аясында олардың бүкіл қызмет-тіршілігін реттейтін,   олар үшін біртұтас, ажырамас және бөлінбес  ұйым болып табылады.  Ғылыми әдебиетте мемлекеттің не­гізгі аса маңызды, сөзсіз, қоғамдық қатынастар табиғаты мен мүдделеріне жауап беретін және тиімді мемлекет құру мүддесіне сәйкес келетін белгілеріне отандық және шетелдік зерттеушілер дәлел­деуі бойынша мыналар жатады: аумағының; азаматтығы бойынша біріккен халқының; белгілі ішкі және сыртқы функциялары анықталған, бұларда саралап, ауқымы мен міндеттерін  анықтаған, қоғамдық қатынастардың барлық саласын реттеуге қабі­летті, қажетті адами,  материалдық және қаржылық ресурстарға ие тармақталған  басқару аппаратының болуы; халықаралық қауымдастық мойындаған шекарасы; елдің егемендігін, тұтастығын,  қорғанысын, азаматтарының қауіпсіздігін қамтамасыз ететін ұлттық армиясының, құқық қорғау органдарының (сот, прокуратура, милиция, арнайы қауіп­сіздік қызметтері және т.б.) болуы. 

Answer 2

Қазақстан Республикасының саяси жүйесі, 1995 жылы президент Н.А.Назарбаевтың үш қарарымен құрылған. Бұл жүйе парламентарлық-президенттік республикалық конституцияның қарастырылған өзгерістерін қосуды және қабылдануды қамтамасыз етеді.

Конституциялық жүйе, қарастырылған өзгерістер, қанқаулықтар, нормативтік актілер мен мемлекеттік органдардың өзгертулері, саяси партиялар мен қоғамдық ұйымдардың ішкі және сыртқы жетістіктерін анықтау үшін Республикалық Заңнама орталығында сақталады.

Қазақстан Республикасының саяси жүйесі бойынша, осы мемлекетте тікелей рухани ордердің бірлігін, тікелей елшіліктік және экономикалық тәртібді, сонымен қатар еліміздің байланыс желілерін және ұлттық құқықты қамтамасыз ететін жүйелерді қалыптастыруға қарайды.