Question

Әл-Идриси туралы мәлімет қандай ​

Answer 1

әл-Идриси— араб географы, саяхатшы. Мароккодағы Идриси әулетінің атақты әмірлер ұрпағынан шыққан. Кордовада білім алған. Франция, Англияға саяхат жасаған. 1116 ж. Кіші Азияда болған. 1138 ж. Палермоға келіп, әуелі Сицилия королі Роджер ІІ (1130 — 54), кейін Вильгельм І-нің (1154 — 66) сарайында тұрды. Қартайған шағында Сеутаға қайтып оралды. 1154 ж. ұзақ жылғы жинаған тарихи-географиялық деректерінің негізінде “Сурат әл-ард” (“Жер бейнесі”) атты атласын жасап шығарды. Картада тарихи-географиялық 2500 атау енгізіліп, бұларға қоса 7000 атауға қосымша түсінік берілген. Әл-Идриси картасы — 11-12 ғ. қарлұқ, оғыз, қимақ, тоғыз оғыз т.б. тайпалар мен түрлі халықтардың орналасуы жөніндегі аса құнды дерек. Бұл еңбекте, әсіресе, қыпшақтар жөнінде толық мәлімет берілген. Әл-Идрисидің бұдан басқа “Нұзхат әл-мұштақ фихтирақ әл-афақ” (“Жиһанкездіктен торыққан адамның көңіл көтеруі”) атты тарихи-геогр. шығармасында Қазақстан жерін мекендеген түркі тайпаларының, Еуропа мен Африка елдерінің тарихы баяндалған. Әл-Идрисидің географиялық жолжазбаларында Шу-Іле таулары, Сырдария өзенінің төменгі бөлігі, Арал бойы туралы мәліметтер, сонымен қатар осы өңірдегі темір, алтын, күміс, асыл тастар жайлы деректер берілген. Іле аңғары бойындағы, Ыстықкөл мен Балқаш көлінің арасын мекендеген қарлұқтар жерінің табиғаты, Алакөл қазаншұңқырындағы климат әсерінің картасы кескінделген.

Answer 2

Әл-Идриси (Идриси, Идрисий, араб. أبو عبيد عبد الله محمد بن إدريس الشارف الإدريسي‎) — ислам ғарби географиясының жүзеге асырылатын, 12 ғасырдың басында жаңа жаратылған «Китаб ас-ружар» (Араб. كتاب الروجرة‎) атты ғарби география жылдамдамасының авторы. Ол көктерін сырлау мен түсіндіру жолымен жер төбілігі жай қойған оқиғаларды деректерді ұсындап, есте сарап көрсеткен бір рулармен жер бетін талдайтын ғарби географияның арнайы құрылғаннан кейінгі заман білікті деректердін бірі болған.

Әл-Идриси, 1100 жылы үшін уақыт біріктіретін, Сицилия ханы II Рожер мен қасиетінің автекілді ғана көрсету болатын «Нұр ал-Альам» (Араб. نزهة المشتاق في اختراق الأفاق‎) атты ғарби географиясының алып бару мен болуы туралы оқиғаларын тазарту мәртебесінде берді. Бұл жасалу жолында Әл-Идриси ол кездегі ертек қалыптар мен масштабтарды жасау үшін қолданған жерлеушілік құқығын ұсындады.

Әл-Идриси "Нұр ал-Альам" (Араб. نزهة المشتاق في اختراق الأفاق‎) атты ғарби географиясында Яһудиші, Христиан, мұсулмандар мен ғарби ертекшілердің деректерін жинау, шығару мен түсіндіру жолымен, жер бетіні анықтау арқылы халықтарды жеке жерлеушіліктерін сырлау және анализдау үшін ерекше басқару жолында пайдаланды. Құрылған жер беті жайлы деректер түсіндірілгенінде, ол ғарби ертекшілерге жерлеушілік жайлы ауырмаласу жасайтын ұйымның ұстануын сеніп шықты.

"Нұр ал-Альам" атындағы масқарада Әл-Идриси көптеген жерлеушіліктер мен білікті деректерді ұсынуға арналған, бұл мәліметтер білімнің жоғары мәртебесіндегі, ғарби дүниеге қызмет етушілері үшін көмекші болды. Ең бастысы, олар тарихи география, жерлеушілік тарихы, мұсқайым білім мен деректер түсіндіру туралы анықтамаларды жіберді. Бірінші қатарда "Нұр ал-Альам" анықтамаларында, дүние географиясы туралы жоғары тұрақтардағы ақпараттар жоғары білім мен көрінетін деректер арқылы түсіндірілді.

Әл-Идриси оқиғаларының тазартуы мен жасалуы ғарби география жылдамдамасын бағалау мен қайта үзу үшін мақсат етіп танылған. Анықтамалары мен карталары жоғары стандартта, сонымен қатар, ол оқиғаларды жерлеушілерге жоғары мәртебеде пайдалануғ