Question

Беларусизацыя и ннацдэмаушчына (эссе)

Answer 1

В 2001 году мизерным тиражом вышел сборник документов по вопросам процесса «белорусизации» в двадцатых годах на территории БССР. Хотя, судя по комментариям в сносках и подбору документов, очевидно, что составители сборника относятся с симпатией к белорусизации, тем не менее в сборнике приведено немало документов, свидетельствующих, что с  этим делом было не совсем гладко и в начале двадцатого века – не хотело подавляющее число населения,  образованной большевиками БССР, говорить на белорусском языке.

Надо отметить, что православное население Белой Руси считало себя русским, во всех метрических справках и в приходских книгах они писались русскими и с указанием вероисповедания. Даже у Янки Купалы  в метрической справке армейского учета перед Первой мировой войной было указано – Иван Доминикович Луцевич – русский, католик. Белорусами, а чаще белорусцами население Белоруссии называлось исходя из историко-географической области проживания и по особенностям наречия и фольклора. И такое название наравне с великороссами и малороссами было более академическим и внешним, в то время как сам народ во всех трех частях Руси называл себя русским.  Свой язык белорусы называли русским и только отделяли его от литературного русского приставкой «простый» язык. И совсем непонятно было населению Белоруссии, в том числе и большинству коммунистов в Белоруссии,  зачем их после Октябрьской переворота под давлением Сталина и Свердлова отделили от России, и заставляют  говорить на искусственном, придуманном националистической интеллигенцией  белорусском языке.  Вот это «непонимание», которое силой репрессий выбивалось из «белорусов» зафиксировано в  некоторых документах сборника посвященного белорусизации. Мы опубликуем наиболее интересные документы из третьего раздела несколькими частями. Следует заметить, что все документы «белорусизаторы» двадцатых годов почему-то писали на русском языке, а вот уже текст от современных авторов-составителей и их сноски на белорусском. Поскольку авторы-составители издали книгу на белорусском языке, мы будем давать текст от составителей с параллельным переводом  на русский и с отдельными комментариями, уточняющими несколько тенденциозные оценки авторов сборника.

Answer 2

Беларусізацыя і нацдэмаўшчына (національная дэмаўшчына) — гэта два тэрміны, якія адлюстроўваюць прадстаўленне нацыянальнай ідэнтычнасці і культурнага аспекту ў кантэксце Беларусі. Гэтыя тэрміны маюць пэўныя ўзаемадзеянні і можаць мець розныя асноўныя акцэнты ў розных часовых перыядах.

Беларусізацыя азначае палітыку і працэс пасілення нацыянальнага аспекту беларускай культуры, мовы, традыцый і гісторыі ў дзяржаўным і грамадскім жыцці. Гэты працэс можа ўключаць розныя меры, такія як падтрымка беларускай мовы ў адукацыі, масавых медыях, афіцыйных дакументах, арганізацыя нацыянальных святаў і асветніцкіх праграм. Беларусізацыя можа быць спрыяльніцтвам стварэнню нацыянальнага асаблівага ідэнтычнасці, паляпшэнню адносін паміж нацыянальнымі групамі ў краіне.

З іншага боку, нацдэмаўшчына абазначае прадстаўленне ідэі аб тым, што нацыянальная ідэнтычнасць і культурны аспект павінны з'яўляцца дамінантнымі, а іншыя культурныя і нацыянальныя ўплывы могуць быць абмежаваныя альбо адраўноўвацься ў інтарэсах абароны нацыянальнага характару краіны. Гэта можа вызываць некаторыя праблемы, такія як памяншэнне культурнага размаітоцця і свабоды выразнасці.

І гэтыя падыходы, беларусізацыя і нацдэмаўшчына, могуць мець палітычныя, сацыяльныя і культурныя вынікі ў залежнасці ад таго, як іх рэалізуюць у практыцы. У дзяржаўнай палітыцы можа быць складана знайсці баланс паміж зберажэннем нацыянальнага характару і забеспячэннем культурнай разнастайнасці, а таксама паміж спрыяльніцтвам нацыянальнаму асабліваму ідэнтычнасці і захаваннем адкрытасці да знанняў і культурных уплывоў з іншых краін.

У сучасным кантэксце важна забяспечыць розумны падыход да гэтых пытанняў, аддаючы перавагу супольным інтарэсам, талерантнасці і супрацоўніцтву паміж рознымі нацыянальнымі і культурнымі групамі ў краіне.