Question

Гомологты хромосомалардын жиынтыгы

Answer 1

Объяснение:

Тіл

PDF түсіріп алу

Бақылау

Өңдеу

Хромосомалар (хромо… және грек. soma — дене) [1] — жасуша ядросында болатын, гендерді тасымалдайтын және ағзалар мен жасушалардың тұқым қуалау қасиеттерін анықтайтын органоидтар.

Адам хромосомалары

Шегіртке хромосомаларының мейозы

Хромосомалар өздігінен көбейе алады, өзіндік атқаратын қызметі мен арнайы құрылымы бар және оны келесі ұрпақта сақтай алады. Хромосомалар терминін алғаш рет неміс ғалымы В.Вальдейер ашты (1888). Ол хромосомаларды негізгі бояғыштармен қарқынды боялатын тығыз денешік деп атады. Бірақ хромосомалардың сыртқы пішіні жасуша циклінің әр түрлі сатыларында өзгеріп отырады. Митоз және мейоз процестерінің метафаза кезеңінде хромосомалардың морфологиясы жарық микроскопының көмегімен анық көрінетін құрылымға енеді. Көптеген өсімдіктер мен жануарлардың дене жасушаларындағы хромосомалар ұрықтану процесі біреуін аналықтан, ал екіншісін аталықтан алған екі хроматидтерден (ұзынша жіпшелер) тұрады. Мұндай хромосомалар гомологты деп аталады. Мейоз процесінен өткен жыныс жасушаларында гомологты хромосомалардың тек біреуі ғана болады.

Клеткадағы хромосомалардың толық жиынтығы кариотип деп аталады. Прокариоттар мен вирустарда хромосомалар болмайды. Оларда тұқым қуалау негізі ретінде әдетте бір жіпшелі немесе сақина тәрізді дезоксирибонуклеин қышқылы немесе рибонуклеин қышқылы болады және олар цитоплазмадан ядро қабықшасы арқылы оқшауланбайды. Клеткалық және тіршілік циклдері барысында хромосомалардың сыртқы көрінісінің өзгеріп отыруы олардың қызметінің ерекшеліктеріне байланысты. Ал хромосомалардың жалпы құ-рылымдық негіздері, биологиялық түрге байланысты әр түрлі болуы және ұрпаққа үздіксіз беріліп отыруы өзгеріске ұшырамайды. Бұған әр түрлі организмдердің хромосомаларын генетикалық, цитол. және биохимиялық зерттеулердің нәтижелері дәлел бола алады және олар тұқымқуалаушылықтың хромосомдық теориясының негізін құрайды. 1928 ж. хромосомалардың ең алғашқы молек. түрдегі үлгісін орыс ғалымы Н.К. Кольцов (1872 — 1940) ұсынды. Эукариоттардың хромосомалардағы ДНҚ молекуласы гистондық және гистондық емес белоктармен байланысып, кешен құрайды. Аталған белоктар ДНҚ-ның хромосомаларда жинақталып, оралған күйде болуын және жасушадағы РНҚ-ын синтездеу қабілетінің реттеліп отыруын қамтамасыз етеді (қара Транскрипция). хромосомаларға тұқым қуалау ақпаратының жазылуы ДНҚ молекуласының құрылымымен іске асырылады. Клеткадағы хромосомаларда ДНҚ молекуласының 99%-ға жуығы жинақталған, ал қалған 1%-ы басқа жасушалық органоидтарда (хлоропластар, митохондриялар) болады. Хромосомалар жасушада өте күрделі құрылымға ие және олар өте маңызды қызметтер атқарады. Хромосомалар құрылымын және қызметін зерттеу қазіргі заманғы биологияның өзекті мәселелерінің біріне жатады. Әсіресе, 20 ғасырдың 60 — 70-жылдары хромосомалар құрылымының молек. негізін түсінуге молекулалық генетиканың дамуына байланысты қол жетті. Бұл жаңалықтар тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясындағы негізгі заңдылықтарды дәлелдеп, онан әрі дамытуға мүмкіндік береді.[2

Answer 2

Жиынт, гомологты хромосомалардын арасындағы байланысты түсініктеме, хромосомалардын жиынтығын сүйене отырып береді. Гомологты хромосомалар, бір тамыздықта берілген гендерде бас кету әрекеттеріне иштейді. Олар түрлі бойынша қауіпті элементтер мен функционалды гендерді ортақтылатын тамыздық жиынттарын орналастыруда маңызды рөл атқарады.

Гомологты хромосомалар адамдарда XX (жатты) және XY (ерек) үшін кенес болары. Айдан әшкерелетін, айдан өтіп келе қалатын XX болуы мүмкін, ал XY - әдемі жатты болуына рұқсат беретін ерек хромосома болады. Бұл гендерлік харайлылығының байланысқан аспектінің біріні береді.

Тамыздықта өзгеріс жатты болары арасында, міне, олардың өзгеріс болары жиынт алмайтын жерден өтіп келе жатты боларының арасында жаңа жиынт бірікеді. Әдемі хромосомалардың бірі өз тамыздықтарында жатты боларымен тамыздануының артықшылығын тартады. Егер айтар бір әкесінің XX тамыздығымен бірге болса, онда олардың балаға тамыздығы жатты боларымен тамыздану өте сәтті болады. Ерек балалары өзге балаға тамыздығымен тамызданбайтында, айдан өтіп келе тамыздықты оған байланыстырмайды.

Тамыздықтардың жиынтығы бас кету кезінде, кейбір өзгерістер мен тұрақтар тамыздығы бар балаларды ұзартату өте мүмкін. Тамыздықты бас кетудің кезінде тамыздықтарының жиынтығының жатты боларымен салыстыруды оңайлау жасалады.