Question

Алғашқы сукцессия кезеңдерін сипаттаңыз, мысал келтіріңіз

Answer 1

Ответ:

Белгілі бір аумақтағы биоценоздардың табиғат факторларының немесе адам әрекетінің әсерінен бірізді ретпен ауысуы экологиялық сукцессия деп аталады. Бірінші және екінші реттік сукцессиялар болады.

Бірінші реттік сукцессия бұған дейін тіршілік болмаған, өнім бермейтін ортадан басталады. Бұл опырылудан немесе көшкіннен кейінгі тау беткейлері, құм қайраңдары, жанартаулық аралдар болуы мүмкін.

Екінші реттік сукцессия табиғи құрылымы бұзылған экожүйе орнын баяу қалпына келтіру процесінен басталады. Оған су-қоймасында, иесіз қалған егістікте (далада), шалғында, өртенген, кесілген орман орнында, батпақта өсетін өсімдіктер мысал бола алады.

Answer 2

Сукцессия – биологиялық орнында, бір орта жерде орнын алмастыру процессіді білдіреді. Бұл процесс алғашқы кезеңнен бастап орта жердегі біологиялық коммьюнитеттердің жоғарылау жолдарын алуға баратын процесс. Осы процесске кезең дегенше жағдай болуы мүмкін:

1. Алғашқы кезең (Пайдаланушы кезең): Бір жерге келген алғашқы организмдардың тұратын биологиялық коммьюнитет құрамы. Мысалы, табиғаттық аймақта өсуші өсімдіктер, ауылдық аймағындағы өсімдіктер, орманнан бастап тәуліктердің тұратын жерлері, суда құрылған тұратын коммьюнитеттер.

2. Пайдаланушыдан тұратын (Пионер кезең): Алғашқы кезеңнен кейін келіп, пайдаланушылардың саны артады. Олар жерде тұратын ортаны алмастыру, жерге аталмадық алдағы орман тамырын құрдырған жабдықтар сияқты жасушылар болуы мүмкін. Осы кезеңде жерге келушілер көптеген өсімдіктерге же жасушыларға алынатын күштерге иемденеді.

3. Конкуренциялық (Конкурент кезең): Пайдаланушы кезеңге өзара кеңес болып, ресурстарды пайдалану үшін жататын пайдаланушылардың арасында конкуренция бас алады. Ресурстардың ауыстырылуына байланысты бірнеше пайдаланушылар өшуі мүмкін.

4. Стабилдік (Стабилитет кезең): Бір дамушы биологиялық коммьюнитеттің орнын алу арқылы пайдаланушылардың саны азалады. Бұл процессіде пайдаланушылар арасында байланыс жоқтығын анықтау және өсу жолдарын ашу және жою процессі орын алуы мүмкін.

5. Климакс (Климакс кезең): Биологиялық коммьюнитеттің белгілі бір даму белгісіне жететін максималды пайдаланушылар санының орнын алуы. Бұл жерде бірнеше түрлі пайдаланушылардың жиынтығының арасында төменгікішілік пайда болған болуы мүмкін.

6. Деклимакс (Деклимакс кезең): Климакс кезеңге келіп, пайдаланушылардың саны азалады. Осы кезеңде ортадағы пайдаланушылар саны кемініп, коммьюнитеттің толмағы кіші болуы мүмкін.

7. Дефлорация (Дефлорация кезең): Белгілі аралықтағы климакс кезеңді алмастыратын процесс. Климакс кезеңінде пайдаланушылардың саны азалғаннан кейін жерде бір даму процессі болады, олар арасындағы байланыс төмендейді.

Сукцессия процессі бойынша кезеңдер тізімі мысалмен аталатын болса, анықтамалықтарды қосу үшін орның айқын биологиялық коммьюнитеттеріне байланысты болуы мүмкін.