Question

Көне түркі жазуының маңызы неде қазақстан тарихы​

Answer 1

Ответ:

Көне түркі жазулары (басқаша Орхон-Енесей жазулары) — б.з. V ғ. — б.з. Xғғ аралығындағы түркі тайпаларының тасқа қашап жазған жазбалары.

Орхон-Енисей ескерткіштері алғаш Орхон өзеніні бойынан (Екінші түркі қағандығы кезі) табылды, кейін Енисей өзенінің жоғарғы ағысында (Қырғыз қағандығы). Кейде руник жазбасы дейді, алман руналарынынан жанасым тауып (кейбір нышандар кескіні дәл келіп тұр, дауысты мағынасы да жақын). Азиялық түркі руналары соғды жазуының негізінде VIII ғ. бұрын жасалған деп есептеледі. Оның әліпбиінде 40-қа жуық графема бар. Көне түркі руника жазуы ерекшелігі - онда негізгі велярлық және палаталдық дауыссыздарға арналған бірнеше жұп дербес әріптер бар. Көне түркі руника жазуы жұмбағын 1893 жылы В. Томсен шешкен. Орхон ескерткіштерінің тұңғыш тәржімаларын 1894 жылы В.В. Радлов жасаған.[1]

Answer 2

Түркі жазу тарихи, қазақстан тарихының ерекше бөлігін құрайды. Көне түркі жазуы, өзіндік әріптік жазбаларды, таңбаларды, жырларды, кеміректіктерді қолданады. Бұл жазу тарихы өте көне уақыттан басталады және қазақстан жеріндегі бірнеше культуралық груптар арасында бөлісіп, олардың әрекеттері мен кез келген жасаулары туралы ақпарат береді.

Көне түркі жазуында қазақстан жерінде ерлері, табыстаны, жағдайы мен кез келген оқиғаларды сипаттау жүйелері қолданылады. Бұлдың бір мисалы - Орхон, Ішікі, Күль-Тегін тауынын беткелуіне жазбалар, таңбалар қолданылды. Оларды қолданудың басқа бас себептері - кез келген оқиғаларды жадалау, қазақстандық әдет-тәсілдерді, мемлекеттік ұйымдарды және тағы басқа бірнеше аспекттерді белгілеу болды.

Көне түркі жазуы, қазақстан тарихының көне-көне кезеңдерінің жалпы бейнелерін қамтитып, көне қазақ әдебиеті, культурасы, саяси және өзге кезеңдердегі дамуын бізге анықтайды. Бұл тарихи дереккөздер оқушылардың қазақстандық қалыпты әлеуметтік, культуралық және тарихи білімін арттыруда қолданылады.