Question

Farhod va shirin insho​

Answer 1

Йигит Фарҳод ва қиз Ширин тўғрисидаги афсона асрлар бўйича яшаб келмоқда. Гўзал халқ афсонасига айланиб кетган бу ҳикоя аслда, тарихий фактлар асосида юзага келган бўлиб, «Хисрав ва Ширин» номи билан шуҳрат топгандир. Тарих китобларида шундай маълумотлар бор: Хисрав Эроннинг Сосоний ҳукмдорларидан бўлган машҳур Нўширвоннинг набирасидир. Хисрав милоди VII асрда Эрон шоҳи экан. Муҳаммад пайғамбар қўшни ҳукмдорларга хатлар юбориб, мусулмонликни қабул қилишга чақирганда ана шу Хисрав Парвезга хат юборган экан. Тарихчилар, Хисрав Парвез Муҳаммад пайғамбарнинг бу хатини йиртиб ташлаган эди, деб ёзадилар. «Хисрав ва Ширин» ҳақидаги достон эса VII—X асрлар ўртасида яратилгандир.

Хисрав ва Ширин ҳақида биринчи мартаба достон ёзган киши X асрда яшаган буюк шоир Абулқосим Фирдавсийдир. Лекин достоннинг бизда машҳур бўлган энг севимли қаҳрамони Фарҳод ҳақида Фирдавсий ҳеч нарса билмайди. Эрон шоҳи Хисрав овда юриб Ширинни кўриб қолади, севади ва уйланмоқчи бўлади. Лекин Ширин подшолар наслидан эмас эди. Шунинг учун Хисрав атрофидаги кишилар шоҳнинг унга уйланишига қарши турадилар. Хисрав юрт катталарининг мажлисини чақириб, уларни кўндиради ва Ширинга уйланади. Хисравнинг аввалги хотини Марямдан бўлган ўғил Шируя ўз отаси Хисравни ўлдириб, Эрон шоҳлигини ўз қўлига олади ва Ширинни хотин қилмоқчи бўлади. Ширин эса Хисрав қабрида заҳар ичиб ўлади. Фирдавсийнинг достонида Фарҳод бўлмагани каби Шопур ҳам йўқдир.

Фирдавсийдан сўнг, ундан икки юз йил кейин XII асрда яшаган машҳур Озарбайжон шоири Низомий Хисрав ва Ширин тўғрисидаги ҳикояни янгидан ишлаб, зўр бир достон яратгандир. «Хисрав ва Ширин» достони Низомий «Хамса» сидаги достопларнинг биридир. Низомийнинг бу гўзал достонида қаҳрамонлар яна Хисрав билан Шириндир. Фарҳод образи иккинчи даражадаги бир ўринда туради. Шопур образи эса бир уста рассом ва ҳийлакор сайёҳ сифатида бўлиб, Хисравнинг суҳбатдошидир.

Арманнинг гўзал қизи Ширин ҳақидаги хабарни ҳам Хисравга Шопур еткизади ва минг хил йўллар билан Ширинни Хисравга кўнгил қўйдиради. Хисрав отаси билан уришиб, Мадойиндан қочиб Арманга боради. Маҳин Бонуга сиғинади. Ширин эса Мадойиндаги Эрон шоҳига сиғинади. Шопур келиб Ширинга Хисравнинг Арманга борганини эшитдиради. Ширин Арманга қайтади. Хисрав эса отасининг ўлдирилганини эшитиб Эронга қайтади ва Мадойинда тахтга ўтиради. Хисрав билан Ширин яна учрашаолмайдилар. Мадойинда исён кўтарилади, Хисрав яна енгилади, сўнгра Эрондан чиқиб аввал Озарбайжонга ва ундан кейин Арманистонга — Маҳин Бону ҳузурига боради, Ширин билан кўришади.

Ширин енгилган шоҳни хоҳламайди, Хисрав Румга бориб, унда Румо императорининг қизи Марямга уйланади. Румдан катта қўшин билан Эронга келади, ўз душмани бўлган Баҳром Чўбинни тахтдан ағдаради. Ширин эса Хисрав ўз душманини енггандан сўнг, унга хотин бўлишга ваъда берган эди.

Бу вақт Маҳин Бону ўлган. Арманда Ширин қолган эди. У Армандан чиқиб Мадойинга келади ва ўз қасрига тушади. Хисравнинг хотини Марям уларнинг қовишмоқларига мониъ бўлади. Шундан сўнггина воқиага Фарҳод аралашади. Фарҳод — Хитой эмас, балки Хитойга бориб Шопур билан ўқиб келган билимдон, уста йигитдир. У Ширинга бир сут канали қазийди, ва шундан кейин Хисрав билан учрашади. Хисрав Фарҳоддан хавфсирай бошлайди, у, «Бестун тоғидан менинг қўшиним ўтадиган бир йўл қазиб бсрсанг, шунда Ширинни оласан» дейди. Фарҳод ишга киришади ва кундан-кун бу ишда зўр муъжизалар кўрсата бошлайди. Фарҳодга бундай бажариб бўлмас зўр ишни топшириб, уни овора, сарсон қилишни кўзлаган Хисрав, унинг муваффақиятлари олдида талвасага тушади, ҳийлагар кампир воситаси-ла уни ўлдиради.

Фарҳоднинг воқиага бўлган қатнаши шу ерда битади. Достон давом қилади, Хисрав энди Шакар деган бир қизни севиб қолиб, унга уйланади ва ундан сўнггина Ширинни хотинликка олади. Фирдавсийда бўлганидек, Шируя ўз отаси Хисравни ўлдиради ва Ширинга уйланмоқчи бўлади. Ширин Хисрав ўлиги устида ўзини пичоқлаб ўлдиради, воқиа тугайди.

Ko'p, lekin juda muhim))

Answer 2

"Farkhod va Shirin" klassik o'zbek adabiyoti asarlaridan biridir. Bu asarning muallifi Alisher Navoiy (1441-1501)dir. Ushbu asar, Navoiyning "Hamza" nomli asarining boshqaruv qismini tashkil etadi. "Farkhod va Shirin" 1467-1472 yillarda yozilgan bo'lib, o'zbek adabiyoti va doston san'ati uchun muhim ahamiyatga ega bo'lgan asarlardan biridir.

"Farkhod va Shirin," sevgi, qahramonlik, va do'stlar qismatini tartibga solishning ajoyib qissasini aks ettiradi. Asarda Farkhod va Shirin nomli ikki yigit va yana bir nechta asosiy va yordamchi personajlar mavjud. Bu asarning asosiy mazmuni, Farkhodning Shirin sevgisi uchun turmush qurish uchun ko'p imtihonlardan o'tishi va axir uning Shirin bilan uchrashishiga yetishishidir.

Alisher Navoiy "Farkhod va Shirin" asarida sevgi, dostlik, sabr, va odamning qahramonlik qobiliyati haqida muhim mazmunlarni bayon qiladi. Bu asar o'zbek adabiyoti tarixidagi eng ko'p o'qilgan va sevilgan asarlardan biri hisoblanadi.

Eslatma: Bu asarning matni, tarjimasi va tafsilotlari onlayn matnlar bazasida topilishi mumkin. Bunday manbalar orqali o'qishingiz mumkin.