Question

Тақырып «Қобыланды батыр» жыры 2-тапсырма Жырдан таңдаған кейіпкердің бойындағы жағымды, жағымсыз қасиетін топтастырып, оның іс - әрекеті арқылы дәлелдеңіз. Кейіпкер Дәлел жағымды, жағымсыз қасиеті Свиде іше​

Answer 1

Ответ:

БАТЫРЛАР ЖЫРЫ МЕН ЛИРО-ЭПОСТЫҚ ЖЫРЛАР

Басты бет ҰБТ Қазақ әдебиеті Халық ауыз әдебиеті Батырлар жыры мен лиро-эпостық жырлар

КОНСПЕКТ

Батырлар жыры – көлемі жағынан да, мазмұн-мәні жағынан да қазақ ауыз әдебиетінен ауқымды орын алатын жанрдың бірі. Батырлар жырында тарихи оқиғалардың ізі сақталған. Батырлар жырының басты тақырыбы – ерлік, батырлық, елді сыртқы жаулардан қорғау. Батырлар жырының басты қаһарманы – батыр.

Халық ауыз әдебиетінен ерекше орын алатын батырлар жыры: «Алпамыс», «Ер Тарғын», «Қобыланды», «Қамбар».

«Алпамыс батыр» жыры – басқа батырлар жырына қарағанда көне жыр болып есептеледі. Жырдың кейбір оқиғалары: Алпамыстың дүниеге келуі, түртіп қалған баланың өліп қалуы, зынданда жеті жыл жатуы сияқты оқиғалар жырдың көне жыр екенін айғақтай түседі. Жыр жақсылық пен жамандықтың тартысына құрылған. Соған орай жыр кейіпкерлерін екі топқа бөліп қарастыруға болады.

Жырдағы жақсылық иелері

Жырдағы жамандық иелері

Алпамыс – негізгі кейіпкер

Байбөрі – Алпамыстың әкесі, Қоңырат елінің байы

Аналық – Алпамыстың анасы

Қарлығаш – Алпамыстың қарындасы

Жәдігер – Алпамыстың баласы

Шұбар ат –Алпамыстың тұлпары

Гүлбаршын – Алпамыстың сүйген жары

Алтыншаш – Гүлбаршынның анасы

Қаракөз – Алпамысқа ғашық болған Тайшық ханның қызы

Кейқуат – Алпамыстың зынданнан шығуына себепкер болған қойшы

Құлтай, Тортай – Алпамыстың туыстары

Ұлтан – зорлық-зомбылықты өз жақындарына жасаған залым адам

Сарыбай – Шекті елінің байы, Гүлбаршынның әкесі

Қараман – Гүлбаршынды зорлықпен алмақ болған қалмақ ханы

Тайшық хан – Байбөрінің жылқысын алып кеткен хан

Таймас – Алпамыспен шайқасқан жігіт

Бадамша – Ұлтанның сақау әйелі

Мыстан кемпір – Алпамысты алдап қолға түсірген жауыздық иесі

Жыр соңында жақсылық пен әділдік жеңіп, Алпамыстың еліне, халқына, ата-анасына, туған-туыстарына жасаған жақсылығымен аяқталады.

«Қамбар батыр» жыры – ел арасына көп тараған, ел намысы мен жер намысын қорғау жолындағы Қамбардың бойындағы батырлық, ерлік, батылдық, бірбеткейлік, намысшылдық сияқты ізгі қасиеттерді марапаттауға арналған жыр. Он сегіз жасқа толып, жар іздеген Назымды суреттеуден басталған жыр Қамбардың азаматтық іс-әрекеттерімен жалғасып, өрбіп, дамып отырады. «Қамбар батыр» жырының кейіпкерлері:

Әзімбай – атағы жер жарған бай

Назым – Әзімбайдың жалғыз қызы

Қамбар – жалғыз атты кедей жігіт

Қара қасқа ат – Қамбар батырдың тұлпары

«Қобыланды батыр» – халық ауыз әдебиетіндегі батырлар жырының бірі. Ата-анасының зарығып жүріп көрген жалғыз баласы Қобыланды бойына жастайынан ерге, батырға тән қасиеттерді жиып өседі. Ер-азаматқа лайық ісімен шартты орындап, Көктім аймақ ханның жалғыз қызы Құртқаны ұзатып алуынан басталған жыр оқиғасы Қобыланды батырдың ерлік, батырлық, намысшылдық іс-әрекеттерімен жалғаса береді. Жыр кейіпкерлері:

Қобыланды – негізгі кейіпкер

Аналық пен Тоқтарбай – Қобыландының ата-анасы

Қарлығаш – Қобыландының қарындасы

Естеміс – Тоқтарбайдың жылқышыларының, тоқсан құлының бастығы

Көктім аймақ – Қызылбас елінің ханы

Құртқа – Көктім аймақ ханның қызы, Қобыландының сүйген жары

Қызыл ер – Қызылбас елінің батыры

Қазан – Қызылбас елінің батыры

Сейілдің ұлы Қараман – Қобыландының жолдасы, Қазанға қарсы күресетін батыр

Алшағыр – қалмақтың ханы

Тайбурыл – Қобыландының тұлпары

Көбікті – хан

Қарлыға – Көбікті ханның қызы

Ақмоншақ – Қарлығаның тұлпары

Орақ – Қобыландыға көмекке келген жас батыр

Қамқа – Орақтың анасы

Қара қасқа ат – Қазанның тұлпары

«Қобыланды батыр» жыры Қобыландының барлық жауларын жеңіп, ел-жұртын, ата-анасын молшылыққа кенелтуімен аяқталады.

Answer 2

Сіздің сұрауыңызды толық бағыттау үшін "Қобыланды батыр" жырының бойынша таңдаған кейіпкердің жағымды мен жағымсыз қасиеттерін талдау жасаймын.

1. Таңдау. Жырда қазір батыр болатын кейіпкерді таңдау арқылы өзіне жақын болатын мақсатты табу көмек көрсетілген. Әдепті жыр бойынша таңдау - санатты арттыру мен оны дамыту үшін мақсатты көмек көрсету үшін қажетті.

2. Жағымды. Кейіпкерді таңдау кезінде, оның жағымды болуына себеп табу үшін бізге бірнеше елемен байланысқан болуы мүмкін:

- Техникалық қабілеттері: Кейіпкерді таңдау кезінде өзінің қайсысы техникалық қабілеттері мен көмекшілері барлықты талқан болуы мүмкін. Олардың өзге жаттамаларының сапасы мен көмекшілері болмауы кейіпкерді таңдау кезінде бізге жағымды болуын көмек көрсетеді.

- Творческілік: Кейіпкерді таңдау кезінде творческілікке шайқас көмек көрсетуі мүмкін. Олардың жырды творческі жаттамалары мен көмекшілері болмауы кейіпкерді таңдау кезінде бізге жағымды болуын көмек көрсетеді.

3. Жағымсыз қасиеттер. Жағымсыз қасиеттер, кейіпкердің өзіні айтып бастауы бойынша танымалдылар. Сол кезде оның:

- Іс - әрекеті: Кейіпкер жырды өзінің іс - әрекеттері арқылы басқаларға көмек көрсету үшін қалыптасуы көмек көрсетеді. Оның ішінде басқа артықшылықтар мен салдар болуы мүмкін.

- Өзін - жақсы болуы: Жағымсыз қасиеттері таңдау кезінде кейіпкердің өзіні жақсы көре алатындығы мақсатты таңдау үшін бізге көмек көрсетеді. Оның көмекшілерге арналған мақсаттары жағымды болуы мүмкін.

Сіздің таңдаған кейіпкердің Қобыланды батыр жырына бойынша жағымды мен жағымсыз қасиеттерін тексеру жаттығу туралы болмауы мүмкін, себебі біз оны таңдауды білмейміз жаттығуында, бірақ жеке сенімділікті молдайтын кездесуді талап етеміз.