Question

Помогите пж что такое буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар

Answer 1

 Буын үндестігі – түбір сөздің соңғы буынының жуан не жіңішке болуына қарай қосымшаның да жуан не жіңішке түрде жалғануы.

Қазақ тілінде буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар да кездеседі.
 Олар:-мен, бен, пен – баламен, жұлдызбен, жолдаспен;
-қор, -паз, -қой – еңбекқор, өнерпаз, әуесқой;

-тал, -дар, -тай – өсімтал, кіріптар, шешетай;

-хана – емхана, дәріхана;
-нікі, -дікі, -тікі – Майранікі, атамдікі, Мақсаттікі;
-кер, -гер, -кеш – айтыскер, қаламгер, арбакеш;

-кес, -күнем – даукес, пайдакүнем;
-ов(а), -ев(а), -ин(а) – Әуезов(а), Серікбаев(а), Майлин(а);
-бей – бейтарап, бейуақыт, бейтаныс.

Answer 2

Қазақ тілінде осы қосымшылардың бір тобы соңғы буынның жуан-жіңішкелігіне қарамастан, не жуан, не жіңішке қалпында қосылады.Көмектес септік жалғаулары:-мен, -бен, -пен (доп-пен, дос-пен т.б.)-нікі, -дікі, -тікі (апам-дікі, қойшы-нікі)-жаң, -тай, -тал, -дар, -еке, -тар (аға-жан, шеше-тай, білім-дар, ата-еке, сезім-тал т.б.)-хана, -стан, -кент, -күнем (дәрі-хана, Пәкі-стан, Шым-кент, пайда-күнем т.б.)-кер, -гер, -қор, -паз, -қой, -ғой, -гөй,- кеш -уар (қалам-гер, пәле-қор, өнер-паз, кәсіп-қой, кіре-кеш, сөз-уар т.б.)-ов, -ев, -ин (Cейсенбеков-тің, Aлмабаев-тың). Мұнда қосымша түбір сөздің соңғы буынындағы дауысты дыбыстың жуан-жіңішкелігіне қарай жалғанады.Қазақ тілінде басқа тілден енген сөз алдынан қосылатын бей- , би- қосымшалары да үндестік заңына бағынбайды (бей-берекет, бей-шара, бей-тарап т.б.)

Answer 3

Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар - бұл олардың соңғы буынының жуан-жіңішкелігіне қарамастан, түбір сөздің соңына қосылатын қосымшалар. Мысалы, -мен, -бен, -пен, -қор, -паз, -қой, -тал, -дар, -тай, -хана, -нікі, -дікі, -тікі, -кер, -гер, -кеш, -кес, -күнем, -ов, -ев, -ин, бей- т.б. Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар түбір сөздің мағынасын өзгертпей, тек қосымша мағынасын қосады. Мысалы, бала - балалар, құдірет - құдіретті, әуес - әуес қой, т.б. Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалардың көбінесе қазақ тілінің өзіндік қосымшалары, бірақ кейбірлері басқа тілдерден енген. Мысалы, -ов, -ев, -ин, -хана, бей- т.б. Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар туралы толығырақ білу үшін, сізге берілген веб-нәтижелерді қараңыз .