Question

Сыпайы сөздер түрлері

Answer 1

Тіл мәдениетінің негізі - сыпайы сөйлей білу. Сөйлеу әдебі (ағыл. speech etiquette) – тілдің ұлттық, өзіндік ерекшеліктерге ие қағидалары; бұл ережелер әңгімелесушімен «сыпайы, биязы» байланыс жасауға қоғам тарапынан бекітілген қалыпты нысандар мен тілдік бірліктер жүйесі арқылы жүзеге асырылады. Сөйлеу әдебінің жағдаяттары ретінде назар аудару және назарды өзіне аудару, амандасу, танысу, шақыру, өтініш, кеңес беру, ұсыныс жасау, келісу, қарсы болу, кешірім сұрау, көңіл айту, қошемет сөз айту, құттықтау, қоштасу және т.б. түрлерді атауға болады.

   Сыпайылық (ағыл. politeness) – әңгімеге қатысушылардың тілдік қорының көрінісі; бір-біріне құрмет көрсетудің әдістері; мәселен, "Сен-Сіз" есімдіктерін, әңгімеге қатысушының лауазымын, атағына байланысты доктор, профессор, мұғалім мен оқушы,әріптес,қазіргі кезде сөйлеу этикетінің (әдебінің) мәдениетін көрсететін ханым,мырза сөздерін,әңгімеге қатысушының өз ісіне,кәсібіне қосқан үлесін көрсететін шынайы қошемет сөздер мен сөз тіркестерін әңгіме барысында қосып отыру сыпайылықтың белгісі болып саналады.Мысалы: "қайырлы таң!","қош келдіңіз!","сәлеметсіз бе?","кешірім өтінемін","рұқсат етсеңіз" сынды сөздер.