Question

Адамдар маган "Адамнын жаксы,жаман болмагы-озинен"-такырыбында Ойтолгау жазып бериниздерши.

Answer 1

Адам баласы тумысынан жақсылыққа да  жамандыққа да бейім жаратылған. Бұл екеуі бір-бірімен астасып жатқан қасиеттер. Жаратушы Ие осы арқылы  адамды тепе-теңдікте ұстап, оны қай жаққа да бейімділікте жаратқан. «Әрбір сәби әу баста мұсылмандық сипатпен дүниеге келеді, кейіннен оны ата-анасы яхуди, христиан немесе мәжуси етеді» деген хадис мұның дәлелі. Демек, әрбір сәби дүниеге алғаш келгенде мұсылмандыққа жақындық танытқанмен, кейін өскен ортасы оны өзіне бейімдетіп кетуі мүмкін.

Адамдағы сана-сезім мен қарым-қабілеттер әр алуан. Жаратушы Аллаһ тағала адам бойына осыншалық қабілеттерді белгілі бір өлшеммен тиянақтап орналастырған. Негізгі мәселе, жаратылыстан бар осы қабілеттерді дұрыс ұштап, тәрбиелей білуде. Мәселен, әр адамның бойында өзін-өзі басқару қабілеті бар, осы қабілетін шыңдай білген адам барша тіршілік иелерінен басып озып, тіпті періштелерді де артта қалдырады.  Сондай-ақ адамда «раббани латифа» немесе Ғазалиша айтқанда «маад ақыл» деген бар. Оны тура қолданған адам материалдық әлемнің тысындағы ғайып әлеміндегі тылсым дүниелерді көріп, ғайыптан сыр аулайтын қасиетке қол жеткізеді. Бұған қоса, адамға «мааш ақыл» деп аталатын осы дүниені терең сезінуге, түйсінуге мүмкіндік беретін ақыл да берілген.

Адам бойында сондай-ақ тәнқұмарлық, ашу, қырсықтық, ерегісу, қызғаныш сынды қисық мінездер де бар. Мәселе осы мінездерді өз ықтиярыңа бағындырып, дұрыс тәрбиелей білуде. Кез келген адам ар-ұжданды құрайтын – ақыл-қайрат, сезім, «раббани латифа» сияқты қасиеттерін жетілдіре білсе кәміл адам болуға талпынып, әлемнің түпкі мазмұнын түсінеді. Таным көкжиегін барынша тереңдете алған адам ғана нәпсісіне, мансапқұмарлыққа, атаққұмарлыққа жеңілмей, үлкен күнәлардан аулақ тұрады. Сондай-ақ ол қызғанышқа барып, амалдарының сауабын зая етпейді және қырсықтықтан арылып, уақытын текке кетіруден сақтанады.

Answer 2

Адамдар бүгінгі күнде ғана өзінің жақсы, жаман болуына өзінен өтініш жасауға бастады. Бүгінгі дейін олар көптеген діни, философиялық және әлеуметтік теорияларды жасауда және адамның мәнгілік болуына қатысады. Осы теориялардың бірі "Адамнын жақсы, жаман болмагы - озынынен" аталатын теориясы болып табылады.

Ойтолгау, бұл теорияның қысқаша сипаттамасы болып саналады. Оның маңызы және қолдануы өте даму кезінде артты. Ойтолгау, адамның психологиялық жақсылығы мен жаманы бар екендігін баяндайды. Ол, адамның жеке дамуы мен әлеуметтік дамуының арасындағы әрекеттіліктерді түсіндіреді.

Адамдардың жақсылығы мен жаманының көзін ашу үшін, ойтолгау әрбір адамның екі басқа жақсылықтары мен жаманы бар екенін тыңдайды. Онда, адамның жеке маңызының жақсылықтары туралы дүниежүзілік көзқарас жасалады. Ойтолгаудың негізінде, адамдардың жақсылығы мен жаманының көзін ашу үшін сараптама жасалады. Осы сараптаманы аяқтау үшін, адамдар жеке жасалатын өзгерістерге жатады.

Ойтолгау ғана адамдардың жақсылығы мен жаманының арасындағы әрекеттіліктерді түсіндірген болмайды, ол адамдардың маңызын анықтап, оларға жақсылық жасауға, жаманымен күрес болуға үйретеді. Ойтолгау арқылы адамдардың өзгерістерге өзара қатынастылықты жасауды жатады және олардың жақсылықты жасау үшін қызықтықтай көңілі болуы қажет. Ойтолгау адамдарға жақсылықты арттыру жолын көрсетеді және олардың бастаушылықты жасауға қатысты жаңа адамның жолаушысы болып табылады.