Question

Біліміңді шыңда: 1. Есім ханның кімнің ұрпағы екендігін анықта.2. Бұрын одақтас болған Есім хан мен Тұрсын ханның арақатынастарыныңшиеленісуіне себеп болған жағдайларды анықта.3. «Есім ханның ескі жолы» деп аталатын реформаның бұрынғы «Қасым ханныңқасқа жолы» деп аталатын реформадан ерекшеліктері неде деп ойлайсың?​

Answer 1

Ответ:

1) Жәнібек ханның ұрпағы. Шығай ханның ұлы.

2) Есім хан жорыққа кеткенде Тұрсын хан билікті өз қолына алып Есімнің отбасынан күн көрсетпей елге әділетсіздік пен қарап, тек өзін ойлады. Есім хан жорықтан келгеннен кейін,Тұрсынды жазалады.

3) Есім ханның ескі жолы" - дәстүрлі қазақ қоғамындағы заңдардың жиынтығы. Оның негізін Қасым хан салған болатын (1511 - 1523). Заң жинағында Қыпшақ, Шағатай, және басқа ұлыстарда қолданылатын әртүрлі жарғылар енгізілді. Есім хан өзіне дейін көп өзгеріске ұшырай қоймаған Қасымның заңдарын іс жүзінде қолдануды өзі билік жүргізгенде қатаң талап етті. Қасымның заңы Есімнің арқасында сол дәуірдің әскери-саяси және әлеуметтік қажеттіліктеріне, халықтың тұрмысы мен дәстүріне сәйкес жетілдірілді, соның нәтижесінде бұл заң халық арасында кеңінен тарады.

Қасым ханның қасқа жолы — қазақ халқының хандық дәуіріндегі әдет-ғұрыптық заң ережелерінің жиынтығы. Қасым хан хандық құрған кезде (1511 - 23) ел басқару ісінде қолданылған. Негізі орта ғасырларда Қыпшақ, Шағатай ұлыстары қолданған «ярғу» заңынан (қазақша «жарғы» - хақиқат деген ұғымды білдіреді) алынған. Қасым хан өзі билік құрған кезеңде қазақ халқының этникалық аумағын кеңейту барысында әдет-ғұрыптық заңдарға арқа сүйеді.

Answer 2

1. Есим ханның ұрпағы Жеде (Жұлдызлы жол) екендігі анықталады. Жеде, үміткерілік пен өте басты бәсекөйлек тәрбие ұйымы болып табылады. Жеде, қазақ ханшысының миссиясы мен қазақ нарықтарының бірлігін бекіту, білім, ғылым, көркем санды тербелеу арқылы халықтарды құру болып табылады.

2. Бұрын одақтас болған Есим хан мен Тұрсын хан арасында шиеленісуға себеп болған бірнеше жағдайлар бар. Біріншісі, ажалық алуы. Есим хан ұйымында ажалық алуы алғашқы мүлік. Бірақ осында де Тұрсын хан төртке бөлінуі үшін арсылданған жатады. Екесінің мол серпілуі мен Есім ханда мүлік пен мөлде бекіту арасында зейнеттеген жағдайлар да бар.

Тереңгірек, Есім хан үйінің Өзбек және Татар хандарының ауыз өткірін дайындау үшін қолданатын мекемелерге өзі баштастырып, өз ұйымын үшін арналған меншікшілік көрму еткізу, экономикалық, шыны құрмет пен басқа да факторларға негізделген. Бұл жағдайда Есім хандық жоғары орындаған біліктілік, ғылыми деңгейдегі туралы біліктілік үміткерлікпен байланысты.

3. "Есим ханның ескі жолы" реформасы, Қазақ хандығының орындылық тарихы болып табылады. Осы реформаның негізгі мақсаты Жеде жолының бейнеленуін биіктіру, қазақ хан туғызушыларының бір бірлеген көмекшесі-өзенші құрметшісі Жасұлан ханның өзінде көз жеткізуі.

Ал "Қасым ханның қасқа жолы" реформасы Батыр Төле біліктілікті жана ғылыми қабілеттілікті қазақ хандығының негізгі параметрілері болып табылады. "Қасым ханның қасқа жолы" реформасы мақсатына сәйкес "Есім ханның ескі жолы" дегенімен артыкшылықты болғанымен, көлемде ғылыми деңгейдегі, ақпараттық желілер бар қазақ хандығының орташа туғызушы үшін, өзіндерін технологиялар басқаруына, биліктілікке, мүдді пен басқа деңгейлерді анықтауға нысандық болады.