Question

Салалас кұрмалас сөйлем аныктамасы керек еді. Отінем срочно керек ​

Answer 1

Салалас құрмалас сөйлем— құрамындағы жай сөйлемдері салаласа байланысқан құрмаластың түрі. Салалас құрмалас сөйлем баяндауыштары тиянақты тұлғада келіп, бір-бірімен тең дәрежеде байланысады. Салалас құрмалас сөйлемнің жай сөйлемдері өзара мағыналық тұтастықта болып, интонация (жалғаулықсыз) және жалғаулық шылаулар арқылы байланысады. Жалғаулықсыз (іргелес байланысқан) салалас мезгілдес, себептес, қарсылықты, түсіндірмелі, шартты, салыстырмалы түрлерге жіктеледі. Салалас құрамындағы жай сөйлемдерді бір-бірімен байланыстыратын жалғаулық шылауларға қатысты салалас құрмалас сөйлемдер бірнеше топқа бөлінеді: мезгілдес (Мысалы, Құнанбай Ұлжанның қасына барды да, Мәкіш бен Абайдың жүзіне қарады (М.Әуезов))[2], себептес (Оның бұл сөзді не үшін егіле айтқанын Тайман сезген жоқ, өйткені ол Сәуленің өзінің болашақ келіні екенін білмейтін-ді (Ә.Әбішев)), қарсылықты (Алыстан әлдекімдердің күбірлеген дауысы естіледі, бірақ қай жақтан естілетінін шамалай алмаймын (С.Мұқанов)), талғаулықты (Бұл істің шындығын не көзімен көрген айтар немесе құлағымен есіткен айтар (Ә.Әбішев)), кезектес (Нұрғали біресе Тәкеге қарап кіжінеді, біресе Аманға қарап мүләйімсиді (Ғ.Мұстафин)).

Answer 2

"Салалас кұрмалас сөйлем аныктамасы керек еді" - бұл тілде жасалған сұрау бірнеше қателіктерді мазмұндайды. Сіздің сұрауыңызда негізгі тілдік қателіктерді белгілеу керек. Бірінші, "салалас" деп сөйлемде не істеу керек екенін анықтаңыз. Салалас - бұл негізгі сөз деилген соғыс деген не аулақ сөздің не де сөз арасындағы айырымын айту қажет пе? Сіз нені сөйлеген көрсеттіңіз.

"Кұрмалас" - бұл де сөйлемді анықтау қажет пе? Сөйлемнің кұрмаласы не болуы керек? Сіз көптерімді сөйлегенні, толық анықтаңыз.

Сіздің сұрауыңызда "сөйлем аныктамасы" деген не айтылған, не маңыздау керек екенін анықтаңыз. Сіз не ақпаратты толтырып, не жазып, не жасайтын үшін сөйлем анықтамасы керек пе?

"Отінем срочно керек" - бұл сұрауның мазмұнына тура жеткізілмеген. Сіз неніне отінетіндікті айтып жатасыз, сорау жасырып жазып, не жасау үшін отінем керек екенін айтып жатасыз. Осы салалас сұрауды мазмұндай анықтау үшін күйге келтіріңіз.

Әрі, кейбір сөздерді қазақ тілінде дұрыс аудармасау үшін сұраудағы сөзді қайта көрсету қажет екенін еске салмайтында, оны мәтінде көрсетіп беріңіз.

Болашақта сіздің сұрауыңыздың дұрыс жататын жауабын беру үшін, сұрауыңызды дұрыс анықтаңыз.