Question

Ғаламторда немесе энцеклопиядан халқымыз тобылғы мен қамшыны неліктен қастерлегені туралы мәліметтер жинастыр

Answer 1

Қамшы туралы кейбір тілдік мәліметтерді Қазақ совет энциклопедиясынан да (ҚСЭ) кездестіре аламыз. Жұмсалу орнына қарай ол ‘’ат камшы, арба қамшы, түйе камшы, соқа қамшы’’ деп аталса, өріміне қарай ‘’төрт таспа камшы, бестаспа қамшы, сегіз өрім, кырық өрім қамшы, он екі таспа камшы’’ деп аталады [3]. Қамшының кішкене шағындау түрін аймақтық тілде ‘’тай қамшы’’ деп атайды: "Төбесінде тұлымшағы бар дөңгелек тақиялы қолына тай қамшының сабын сәл ұзын жіңішке қара таяғы өзіне ғана жарасқан " (Есенжол Домбай. Жаман Жәутік, 1980, 205-6.). Қамшы сабының ‘’тобылғы, ырғай, еліктің сирағы’’ т.б. заттардан жасалатыны белгілі. Кейбір өрімшілер ‘’ат қамшының’’ сабын қайыстың өзінен тығыз етіп өреді. Оны ‘’өрме сапты камшы’’ дейді. Қамшыны, негізінде, мықты қайыстан өреді. Түйелі елде шідер, шылбыр, қамшы ‘’түйенің құйыршығынан’’ істеледі. Ал құйыршық дегеніміз "түйенің ұзын құйрық терісінің ортасынан тілгендегісіндей етіп бөлек алған тері" [4]. Қамшы өрудің шеберлерін қазақтар ‘’өрімші’’ деп арнайы атаған. Кейбір ‘’өрімшілер’’ әдетте өрімнің ұзындығын қамшы иесінің тұтамына лайық өруге тырысқан. Өрімшілікті айтылатын мына сөз осы бір ерекшелікке байланысты болуы керек.

Answer 2

Галамтор немесе энциклопедияда қазіргі күнге дейін халықтың тобылысы мен қамшылары туралы санаттар бар. Бұл санаттарда қазақстандық халықтың жасыл көліктері, ойраттары, өлшемдері, серіктестері, мәдениеті, зерттеулері және басқа мәліметтер жазылып отырады.

Галамторлар қазіргі күнге дейін оңтайлы деп таралып табылады және осы деректер мен мәліметтер бөлімдерге бөлінеді. Мысалы, мерейтой серіктесі туралы мәліметтер, тарихи сериктестердің тұсаусыз тізілімі, халқымызда өндірушілердің туындысы және услубы үшін ашылатын серіктестердің ағымды тізілімі санатты қамшылықта көрсетілген.

Мәліметтерге қосымша түсініктемелер жиналған, осы түсініктемелер арқылы тыңдаушылар мәліметтердің толықтырауына білдіріледі.

Осындай тобылар және қамшыларға арналған галамторлар жанға кез келген нысаны арқылы қол жетімді мәліметтерге ие болуға мүмкіндік береді. Oсылар үшін ойлағанда, жайлы мәліметтерді табу үшін галамторларды конкретті нысандан бастау керек және сондай-ақ мәндермен әзірленген энциклопедияларды таңдау керек.

Ойланатын барлық нысандарға қарау бойынша, галамторлар және энциклопедиялар үлкен көмекпен қолданулуы мүмкін. Олар ақпаратты жинап, түсіндіруді алдын-ала да қозғалтатын құралдар болып табылады.