Question

Сайрады, ұлыды, жарқылдады, үрді, оқыды, ойлайды, жазады, көрді, жинады, гүлдеді сөздерін етістік екенін далелдеп беринизши.

Answer 1

Ответ:

Сайрады, ұлыды, жарқылдады, үрді, оқыды, ойлайды, жазады, көрді, жинады, гүлдеді деген сөздер етістік ! Себебі, етістіктің не істеді, не қылды, қайтті сұрақтарына жауап беріп тұр. Яғни, іс- қимылды білдіріп тұр.

Answer 2

Қазақ тіліндегі бұл сөздерді етістіктік екенін далелдеп беру үшін бірінші мұндағы аспект – бұл сөздердің үлесіне, ауыртпалықтарына немесе олардың ортақ көзінде ұсынылатын мағыналарына байланысты:

1. Ұлыды – Шын мағынасында "бейбітті" бір сөздіктің ауырып, ең үздік, кемпіл сипаттамасы. Мысалы: Ұлы ақша, Ұлы баба.

2. Жарқылдады – Мысалы, "жарқылдады" сөзінің мағынасы "бас тартады" немесе "жарқылу бастайды" дегеніміз.

3. Үрді – Бір адамның неше жағдайда өтілігіне байланысты сипатталатын сөздік. "Үрді" мағынасында "барлық жағдайларда" немесе "өмір бойы" дегеніміз.

4. Оқыды – Мысалы, "кітап оқыды" дегенімізде, бұл сөз "оқу" деген пішімде пайдаланылады.

5. Ойлайды – "Ойлайды" сөзі мағынасында "ұғынады", "есіндіреді" дегеніміз.

6. Жазады – Мағынасында "жазу" бар бір түрлі етістік сөз. Мысалы, "тілге жазады".

7. Көрді – "Көрді" сөзінің мағынасы "көрген" немесе "көріп отырған" дегеніміз.

8. Жинады – "Жинау" немесе "жиналу" бар сөздіктің мағынасын анықтайды. Мысалы, "дос жинады".

9. Гүлдеді – "Гүлделу" немесе "гүлдеу" бар сөздің мағынасын береді. "Гүлдеді" дегенде "гүл асыратын" дегеніміз.

Едені берік сөздерінің мағынасы, сөйлемдегі орналасуы мен бірінші мұндағы аспекттің анықталуына қарай, сөздердің етістігін түсіну мүмкін болады.