Question

ORTHIN 6-тапсырма. Мәтінді оқып шык. Мотіннің негізгі идея-сы не жайында? Мәтінді құрылымына қарай бөл: кіріспе, негізгі бөлім,қорытынды.Сөйлеу мәдениетіне баулу, тәрбиелеу – халықтың ата-бабаданкеле жатқан игі дәстүрі. Бірде баласы:- Әке, дұрыс сөйлегенде қалай сөйлеу керек? - деп сұрайды.Сонда Бөлтірік шешен:Жатқа сөйлеме,Жаманға сөйлеме,Асырып сөйлеме,Батырып сөйлеме.Жаман сөзден жақсы сөз дұрыс.Жаманға айтқан сөзденЖақсыға айтқан сөз дұрыс.Ойсыз сөзден ойлы сөз дұрыс.Ойсызға айтқан сөзденОйлыға айтқан сөз дұрыс.Айтылмай қалған сөзденАйтылып қалған сөз дұрыс.Сөйлемес жерді білсең,Сөйлемес жерде сөйлемей қалуды білсең,Бәрінен де сол дұрыс.( «Билер сөзі» кітабынан)​

Answer 1

Ответ:

негізгі бөлім

тәрбиелеу

Answer 2

Бұл мәтінде "Сөйлеу мәдениеті"не баулу және тәрбиелеудің қандай маңызды мәселелері айтылған. Мәтіннің басында бізге берілген бір тапсырма бойынша мазмұн белгіленген. Берілген мәтіннің құрылымына көз жеткізейік:

Кіріспе: Мазмұнға деген толық кіріспе жатады, бұл жерде "Сөйлеу мәдениетіне баулу, тәрбиелеу" деген атаулар берілген.

Негізгі бөлім: Мәтіннің негізгі ідеясының жайында түсініктеме берілмеген, бірақ алдағы бөлімнің мазмұндығы мен мәні болып табылады.

Қорытынды: Мәтіннің соңында "Сөйлемес жерді білсең, Сөйлемес жерде сөйлемей қалуды білсең, Бәрінен де сол дұрыс." деген дөйлеу жасалған.

Бірінші рет жазатын баланың сұрауы мен ата-бабасының жауабы мазмұн бойынша:

Баласы: Әке, дұрыс сөйлегенде қалай сөйлеу керек?

Ата-бабасының жауабынан кейбір арнайы жатпайтын сөздерді көре аламыз. Бұл айтылған сөздердің мазмұндығы бойынша "Сөйлеу мәдениеті"не қалыптастыру үшін қажетті арқау болуы мүмкін.

Әрі де, мәтіндегі "Бөлтірік шешен" деген мазмұн аса сыртында жатқан. Бұл алғашқы көріністенде маразмен сөйлеп жатқан жатады. Содан кейін жақсы сөзден жақсы сөйлеп, жаман сөзден жақсы сөйлеу туралы жатпайтын сөздерді айтқан. Бұл бөлімдің мазмұндығы де ашық белгілі.