Question

«Жұмыссыздық жане әлеуметтік теңсіздік» тақырыбында эссе жазыңдар.

Answer 1

Ответ:

Жұмыссыздық – елдегі еңбекке қабілетті тұрғындардың бір бөлігі өзіне пайдалы еңбекпен айналысатын кәсіп таба алмай дағдаратын әлеуметтік-экономикалық құбылыс. Экономикалық әдебиеттерде кез келген қоғамдағы жұмыссыздық құбылыстары сипатына байланысты:

ОББ есептері бойынша әлемдегі 2006 жылғы жұмыссыздық деңгейі

Құрылымдық жұмыссыздық – елдегі тұтыну тауарларына сұранымның құрылымында және өндіріс технологиясында болатын өзгерістер салдарынан пайда болатын құбылыс. Бұл жағдайда қызметкер не өзінің кәсібіне (мамандығына) сұранымның жоқтығы салдарынан‚ не жұмыс алу үшін жеткілікті біліктілігінің жоқтығы салдарынан жұмыссыз қалады.[1]

Кез келген қоғамдағы экономикалық даму барысында тұтыну тауарларының сұранымы құрылымында және өндіріс технологиясында маңызды өзгерістер болады. Бұл өзгерістер өз кезегінде жұмыс күшіне жалпы сұранымның құрылымын да өзгертеді. Осындай өзгерістерге байланысты кәсіптердің кейбір түрлері азаяды не қысқарады‚ ал басқа бір түрлері көбейеді. Қоғамдағы жұмыссыздықтың пайда болу себебі жұмыс күшінің осы өзгерістерге баяу ыңғайланатындығына және оның құрылымының нақты жұмыс орнына сай келмейтіндігіне байланысты болады. Фрикциялық жұмыссыздық пен құрылымдық жұмыссыздық арасындағы елеулі ерекшелік мынада: бірінші жағдайда жұмыссыздарда еңбек нарығында ұсынуына болатын дағды‚ машық бар‚ ал екінші жағдайда олар қайта даярланбайынша‚ қосымша оқып біліктілігін арттырмайынша‚ тіпті тұрғылықты жерін ауыстырмайынша жұмыс таба алмайды. Фрикциялық жұмыссыздық неғұрлым қысқа мерзімді сипатта болады‚ ал құрылымдық жұмыссыздық неғұрлым ұзақ мерзімді сипатта болады‚ сондықтан ол қоғамдағы неғұрлым елеулі жұмыссыздық болып табылады. Циклдік жұмыссыздық – елдегі тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге жиынтық сұранымның күрт азаюы салдарынан болатын құбылыс. Осы себептен оны кейде сұранымның тапшылығына байланысты жұмыссыздық деп те атайды. Циклдік жұмыссыздық – кез келген қоғам үшін экономикалық және әлеуметтік дағдарыс болып саналады. Экономикалық дағдарыс (экономикалық дамудың құлдырауы‚ тоқырау) елдегі еңбекке қабілетті тұрғындардың елеулі бөлігінің бостан босқа уақыт өткізуіне әкеліп соғады‚ ал мұндай жағдай олардың біліктілігінің жоғалуына‚ адамгершілік қадір-қасиеттің азғындауына‚ әлеуметтік және саяси жанжалдарға апарып соқтырады. Жұмыссыздық – барлық қоғамда болып тұратын құбылыс. Нарықтық экономикасы дамыған елдерде‚ мысалы‚ АҚШ-та‚ еңбекке қабілетті тұрғындардың жұмыспен толық қамтылуы жұмыссыздық мүлдем жоқ дегенді білдірмейді. Фрикциялық және құрылымдық жұмыссыздық болмай қоймайды деп есептеледі. Демек, елдегі тұрғындардың жұмыспен толық қамтылуы – ол елде циклдік жұмыссыздықтың жоқтығын білдіреді. Жұмыспен толық қамтылу кезіндегі жұмыссыздық деңгейі оның табиғи деңгейі болып саналады. Мұндай жағдай елдегі жұмыс күшінің рыноктары теңдестірілгенде, яғни жұмыс іздеушілердің саны бос жұмыс орындарының санына тең болғанда пайда болады. Жұмыссыздықтың табиғи деңгейі қоғамдағы оң құбылыс болып есептеледі. Өйткені “фрикциялық” жұмыссыздарға бос жұмыс орнын табу үшін әрқашан уақыт керек‚ “құрылымдық” жұмыссыздарға да біліктілігін жетілдіру, жаңа мамандық алу үшін немесе жұмыс табу мақсатымен басқа жерге көшу үшін уақыт керек. Егер жұмыс іздеушілердің саны бос жұмыс орнынан асып түссе‚ онда жұмыс күші рыногінің тең болмағаны. Екінші жағынан‚ жиынтық сұраным молайған жағдайда жұмыс күшінің “жетіспеушілігі” сезіледі‚ яғни бос жұмыс орындарының саны жұмысқа мұқтаждардың санынан асып түседі. Қазақстанда нарықтық экономикаға өту кезеңінде бұрынғы тиімсіз кәсіпорындар мен ауыл шаруашылық мекемелерінің жұмысын уақытша тоқтатып, жабылуына, банкротқа ұшырауына, жекешелендіріліп, қайта құрылуына байланысты құрылымдық жұмыссыздық құбылысы байқалды. 2000 жылы елдегі жұмыссыздар саны 1997 жылғы деңгеймен салыстырғанда біршама (0,2%-ке) төмендеді. Елдегі түбегейлі әлеуметтік-экономикалық реформалар барысында жаңа жұмыс орындары ашылуына, ішкі, сыртқы инвестициялар көмегімен, бірқатар өндіріс ошақтары мен ауыл шаруашылығының жандануына орай, ауылды қайта өркендетудің 3 жылдық бағдарламасына байланысты жұмыссыздық деңгейі де біртіндеп табиғи деңгейге түсе бастады.[2][3]

Жұмыс күші Өңдеу

Answer 2

"Жұмыссыздық жане әлеуметтік теңсіздік" тақырыбында эссе жазу үшін сізге қандай мазмұндарды қосу керек екені туралы анықтамалық нұсқау беруіме болады. Мағыналы бір эссе ұқсас алмасу, бірақ басқау жатқызу кезінде сізге нұсқау болуы мүмкін.

1. Теңсіздіктің маңызы. Бірінші ерекшелік, сіз теңсіздік жайында не ойлайтынызды білгенге дейін қазіргі меңгеру адамдардың әлеуметтік жасалған тілін аңғаруымыз керек. Теңсіздік не болып табылады? Ол кімдерге қатынасыздық жақсаратынында ма? Содан кейін, сіздің теңсіздікке беру керек пікіріңізді айтыңыз.

2. Жұмыссыздықты байқалу. Жұмыссыздықты талап ететін және оны қайта қолдану мүмкіндіктерді жақсару үшін кімдерге көмек көрсету жолын издеп жасаңыз. Олардың тәжірибелері, сипаттамалары не танымдықтары туындайтын жеткізімдері болуы мүмкін.

3. Әлеуметтік теңсіздік жағдайы. Әлеуметтік теңсіздік неге келіп жатқан? Бұл жағдайда кімдердің жатталатын қиындықтарын емдеуге көмек көрсету үшін не іске қосылатын жолдар бар? Олардың әлеуметтік өміріне қанашып, оларды келісім шолуға көмек көрсету мүмкіндіктерін жариялаңыз.

4. Жұмыссыздықтың жанжалды өсуі. Жұмыссыздықты өзгерту жолдары жақсарылуы керек. Бір жағдайда, сіз оқу, үй жасау, ақыл-тәсіл жасау, ауруханаға жету немесе тілекелерге бару кезінде көмек көрсету мүмкіндіктерін издеп жасаңыз.

5. Кездесетін масалалар және талаптар. Егер сізді жатталатын теңсіздік жағдайы бар болса, оны жұмыс байқау және бірнеше істерде қатынасу кезінде не келесі қадамдарды алуға болады? Өзіңізді жаттығу жолын жасаңыз.

6. Жағдайды шешу жолдары. Сіз теңсіздік пайда болса, оны жақсарату жолдарын барлық ақпарат жасаңыз және оны жасауға бағыттаңыз. Егер әлеуметтік теңсіздік көп масала жасаса, кездесетін масалаларды шешу жолын табу үшін қандай әдіс алуға болады?

7. Көмек көрсету. Әлеуметтік теңсіздік пен жұмыссыздықтың әрекет етуге қажетті көмек көрсетушілер бар. Оларды іздеу және сізге көмек көрсету үшін