Question

Фонетикалық талдау. Әр оқушы өз аты мен тегіне фонетикалық талдау жасайды. Нағиқызы Айару​

Answer 1

азақ тілінен жүргізілетін жұмыстардың ішінде граматикалық талдауға біршама ұқсас, онымен жанаса жүргізілетін жұмыстардың бірі – фонетикалық талдау. Фонетикалық талдау граматикалық талдау емес, сондықтан оны фонетикалық талдау деп өз атымен атаған жөн.

1. Дауысты дыбыстарға арналған фонетикалық талдаудың үлгісі:

а - жуан, ашық, езулік дауысты;

ә - жіңішке, ашық, езулік дауысты;

о – жуан, ашық, еріндік дауысты;

ө - жіңішке, ашық, еріндік дауысты;

е - жіңішке, ашық, езулік дауысты;

ұ – жуан, қысаң, еріндік дауысты;

ү - жіңішке, қысаң, еріндік дауысты;

ы - жуан, қысаң, езулік дауысты;

і - жіңішке, қысаң, езулік дауысты;

у - жуан, қысаң, еріндік дауысты;

и - жіңішке, қысаң, езулік дауысты;

э – ашық, езулік дауысты; (орыс тілінен енген сөздерде ғана кездеседі).

2. Дауыссыз дыбыстарға арналған фонетикалық талдаудың үлгісі:

б – ұяң дауыссыз;

в - ұяң дауыссыз;

ғ - ұяң дауыссыз;

д - ұяң дауыссыз;

ж - ұяң дауыссыз;

з - ұяң дауыссыз;

й – үнді дауыссыз;

к – қатаң  дауыссыз;

л – үнді дауыссыз;

м - үнді дауыссыз;

н - үнді дауыссыз;

ң - үнді дауыссыз;

п - қатаң  дауыссыз;

р - үнді дауыссыз;

с - қатаң  дауыссыз;

т - қатаң  дауыссыз;

у - үнді дауыссыз;

ф - қатаң  дауыссыз;

х - қатаң  дауыссыз;

ц - қатаң  дауыссыз;

ш - қатаң  дауыссыз;

щ - қатаң  дауыссыз (орыс тілінен енген сөздерде  кездеседі, бірді – екілі қазақ сөздерінде ұшырайды. Ащы, тұщы)

Мысалы, мына сөйлемдерге фонетикалық талдау жасап көрейік:

Ең алдымен сөйлемнен  дауысты дыбыстарды тауып, астын бір сызады, содан кейін дауыссыздарын тауып, астын екі сызу керек. Осыдан соң оларды бір дыбыс екі қайталанбайтын етіп, жеке – жеке тізіп жазамыз:  

Оның  шығармасы үздік деп табылды.

Оның    о – ашық буын,     ның – бітеу буын

о – жуан, ашық, еріндік дауысты;

н – үнді дауыссыз;

ы – жуан, қысаң, езулік дауысты;

ң – үнді дауыссыз;

4  әріп,  4 дыбыс бар.

шығармасы  шы – ашық буын,   ғар – бітеу буын,  ма - ашық буын,  сы - ашық буын.

ш –  қатаң  дауыссыз;

ы – жуан, қысаң, езулік дауысты;

ғ – ұяң дауыссыз;

а – жуан, ашық, езулік дауысты;

р – үнді дауыссыз;

м – үнді дауыссыз;

а – жуан, ашық, езулік дауысты;

с – қатаң  дауыссыз;

ы – жуан, қысаң, езулік дауысты;

9 әріп,  9 дыбыс бар.

үздік, үз – тұйық буын,   дік – бітеу буын.

ү –  жіңішке, қысаң, еріндік дауысты;

з –  ұяң дауыссыз;

д –  ұяң дауыссыз;

і –  жіңішке, қысаң, езулік дауысты;

к –  қатаң  дауыссыз;

5 әріп,  5 дыбыс бар.

деп,  деп – бітеу буын.

д –  ұяң дауыссыз;

е –  жіңішке, ашық, езулік дауысты;

п –  қатаң  дауыссыз;

3 әріп,  3 дыбыс бар.

табылды.  та – ашық буын,  был – бітеу буын,  ды – ашық буын

т – қатаң  дауыссыз;

а – жуан, ашық, езулік дауысты;

б – ұяң дауыссыз;

ы – жуан, қысаң, езулік дауысты;

л – үнді дауыссыз;

д – ұяң дауыссыз;

ы – жуан, қысаң, езулік дауысты;

7 әріп,  7 дыбыс бар.

Соңғы жарияланған материалдар тізімі

Тест сұрақтары, Фонетика

Дауысты дыбыстар

Қазақша-орысша грамматикалық терминдер сөздігі

Фонетика

Үндестік заңы

«Дауысты дыбыс» бойынша тест сұрақтары

«Дауыссыз дыбыс» тақырыбы бойынша

Жай сөйлемдерден өткенді қайталау

Фонетикадан өткенді қайталау

Жай сөйлемдерден өткенді қайталау

Answer 2

Фонетикалық талдауды оқушының аты мен тегіні бойынша орындай алатын жазба немесе арнайы қатарлы аудармас жасау үшін қолданылатын өтініштердің бір түрі екенін білдіреді. Осы процесті английске фонетикалық талдау мисалымен толық нұсқау бере аламыз.

1. Ата-тегіні жазу: Нағиқызы Айару.

2. Оның атауын фонетикалық талдауды жасау үшін келесі қадамдарды орындауыңыз керек:

   • Әріптердің жазылуы: Атыңызды фонетикалық талдауды жасау үшін кірістірілген әріптердің талдауын жазу қажет. Оның ішінде көптеген қайта қаралатын әріптер болуы мүмкін, бірақ қажет емес.

   • Үнемдеулерді көрсету: Ұзақ атауы бар дегенше, анша теңізген фонемаларды көрсету керек. Айару сөйлемінде, "Нағиқызы" сөзінде "На" соңғы сөз сондай-ақ "ғызы" сөзінде "ғыз" арнайы аудармасы көрсетіледі.

3. Фонетикалық талдауды аяқтау: Аты мен тегіні фонетикалық талдауды жасау үшін қажетті атыңызды мен тегіңізді толық фонетикалық талдауды жасаңыз.

Егер сізге қосымша анықтамалық анықтамалық мәлімет керек болса немесе басқа сұраулар болса, сұрау жасауға дайын боламыз.